Poza powszechnie wolnymi niedzielami i świętami (lub ich zamiennikami) oraz dniami wolnymi zgodnie z rozkładem w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy otrzymują dodatkowe dni wolne, służące równoważeniu „nadpracowanych" dobowo godzin.  Takim dniom prawo pracy nie przypisuje szczególnego statusu. Stanowi jedynie, że służą one równoważeniu przedłużonego dobowego wymiaru zadań (art. 135 § 1 k.p.). ?W szczególności nie znajdziemy normy, ?która odpowiadałaby na pytanie, czy w takie dni szef może wezwać pracownika do pracy, a jeżeli tak, to jak powinna wyglądać rekompensata za pracę w takim dniu (dla potrzeb tego artykułu nazwijmy go dniem harmonogramowo wolnym ?od pracy).

Jak zakwalifikować...

W praktyce spotykamy się z bardzo różnym podejściem do tej kwestii. Najczęściej przyjmuje się, że skoro dzień harmonogramowo wolny od pracy nie ma szczególnego statusu, np. nie ma ograniczeń wykonywania pracy i/lub w zakresie rekompensowania pracy w takim dniu, pracę ?w nim (w sferze skutków) należy traktować jak pracę w normalny dzień roboczy.

Temu, że nie ma skonkretyzowanych zakazów, ?a nawet ograniczeń zarządzania pracy w takim dniu, nie sposób zaprzeczyć. Co do zasady możliwość nakazania pracownikowi przyjścia do firmy w dzień harmonogramowo wolny od pracy w przypadkach określonych w art. 151 § 1 k.p. nie powinna budzić wątpliwości. Wprawdzie niweczy to przewidzianą w art. 135 § 1 k.p. formę rekompensaty za pracę w podwyższonym wymiarze dobowym, ale sytuacja ta jest porównywalna do „niweczenia" obowiązujących pracownika norm czasu pracy w postaci polecenia pracy w nadgodzinach. W efekcie przyjmuję, że szef może zarządzić pracę w dniu harmonogramowo wolnym od pracy i z reguły będzie ona nadliczbowa.

...i jak zrekompensować

Kolejne pytanie wiąże się z formą rekompensaty za pracę w takim dniu. ?Czy (oczywiście oprócz wynagrodzenia) podwładnemu należy się dodatek za pracę ?w godzinach nadliczbowych, zamieniony ewentualnie na czas wolny udzielony na podstawie art. 1512 § 1 lub 2 k.p., czy też cały dzień wolny od pracy, tak jak ma to miejsce przy rekompensowaniu aktywności w niedziele, święta i dni wolne zgodnie z rozkładem w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy? W mojej ocenie nie ma podstaw, aby przyjąć tak rygorystyczne zasady rekompensowania pracy w dniu harmonogramowo wolnym od zadań.

Problemem okazuje się w praktyce identyfikacja, jaki status mają poszczególne dni wolne od zajęć przewidziane w rozkładzie pracy ustalonym dla etatowca (przy systemie równoważnym istnienie takiego tj. indywidualnego rozkładu jest z reguły konieczne). Zwracają na to uwagę niektórzy inspektorzy pracy. A sprawa ma bardzo ważny wymiar praktyczny. Od odpowiedzi na pytanie, czy dany dzień wolny jest wolny za pracę w niedzielę lub święto, wolny zgodnie z rozkładem w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, czy harmonogramowo wolny od pracy, zależy to, jak rekompensować aktywność w takim dniu. Warto o tym pamiętać przy sporządzaniu harmonogramów.