Pracownikowi, który odszedł z firmy na rentę, wypłaciliśmy odprawę emerytalną. Po pół roku wrócił do pracy, ale na pół etatu. Niebawem uzyska prawo do emerytury. Wcześniej chce zakończyć etatową współpracę i dorabiać na podstawie umowy ?o dzieło. Czy będziemy musieli wypłacić mu odprawę rentową?

Nie.

Jednomiesięczna odprawa z art. 921 k.p. przysługuje pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku ?z przejściem na jedno z tych świadczeń. To jednorazowa należność, która przysługuje etatowcowi raz w życiu – przy przejściu na rentę lub emeryturę. Jeśli zatrudniony otrzymał dodatkową pensję przy okazji zakończenia współpracy ?i udania się na rentę, to nie nabędzie już prawa do dodatkowego zastrzyku finansowego z okazji definitywnego pożegnania się z firmą i przejścia na emeryturę. Stanowi ?o tym art. 921 § 2 k.p. Takie rozumienie tego przepisu potwierdza uchwała Sądu Najwyższego z 18 marca 2010 r. ?(II PZP 1/10). SN jednoznacznie stwierdził wówczas, że jeśli pracownik otrzymał odprawę z tytułu przejścia na rentę ?z powodu niezdolności do pracy, to wyklucza to nabycie przez niego prawa do kolejnej z racji przejścia na emeryturę.

Zwolniliśmy pracownika dyscyplinarnie za picie alkoholu podczas pracy. Osoba ta poinformowała nas, że właśnie otrzymała wcześniejszą emeryturę i zażądała w związku z tym wypłaty odprawy emerytalnej. Czy rzeczywiście musimy ją wypłacić?

Nie.

Nie każde rozstanie z pracownikiem, po którym nabywa on prawo do emerytury, rodzi obowiązek wypłacenia mu odprawy. Tryb rozwiązania umowy o pracę, ?a także związek przyczynowo-skutkowy między zakończeniem angażu a emeryturą warunkuje prawo ?do odprawy emerytalnej. Jeśli szef wypowie umowę podwładnemu albo natychmiast rozwiąże z nim angaż ?w trybie art. 52 k.p. (czyli dyscyplinarnie), to pracownik nie ma co liczyć na odprawę emerytalną. Te tryby zakończenia etatowej współpracy pozbawiają prawa do tego świadczenia. Jeżeli więc rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z wyraźnie określonych powodów – innych niż nabycie uprawnień do emerytury lub renty – pracownik nie otrzyma odprawy.

Pracownik łączący etat z emeryturą (tzw. zawieszony emeryt) ?od kwietnia definitywnie odchodzi z pracy. Wystąpił o wypłatę odprawy. Czy musimy ją wypłacić, skoro tak naprawdę osoba ta nie kończy współpracy z powodu przejścia na emeryturę?

Tak.

W tym przypadku termin zgłoszenia wniosku ?o przyznanie świadczenia nie ma większego znaczenia. Odprawa przysługuje pracownikowi przechodzącemu na emeryturę z chwilą uprawomocnienia się decyzji o przyznaniu świadczenia, a w razie kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy – z chwilą rozwiązania stosunku pracy. Jeśli ktoś miał możliwość nabycia prawa do emerytury bez konieczności rozwiązania stosunku pracy (tak było w latach 2009-2010), to teraz przy zakończeniu zatrudnienia ma prawo do dodatkowego zastrzyku gotówki w związku ?z faktycznym przejściem na emeryturę. Jeśli jednak operatywny świadczeniobiorca już po nabyciu prawa ?do emerytury pracował w innej firmie, to po zakończeniu dodatkowego zatrudnienia odprawy już nie otrzyma. ?A to dlatego, że świadczenie z art. 921 k.p. przysługuje pracownikowi w związku z nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, a nie osobie, która nabyła prawo do tego świadczenia jeszcze przed podjęciem pracy.

Z końcem stycznia na emeryturę odchodzi z naszej firmy osoba, która równocześnie pracuje w innej firmie na pół etatu. Czy mamy prawo prosić go o dostarczenie zaświadczenia z tego drugiego zakładu, że nie otrzymał odprawy emerytalnej; ewentualnie ?o świadectwo pracy potwierdzające, że nie pobrał tego świadczenia?

Nie.

Przepisy nie dają pracodawcy takiej możliwości. Odprawę można uzyskać tylko jeden raz w życiu. Jeśli rencista lub emeryt, który ją otrzymał, podejmie ponownie pracę, nie może uzyskać do niej prawa po raz drugi. Ale zasada jednorazowości nie ma zastosowania przy jednoczesnym zatrudnieniu w kilku firmach. W razie zatrudnienia u więcej niż jednego pracodawcy, odprawa przysługuje odrębnie z każdego etatu. Tak też orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 6 listopada 1984 r. (III PZP 44/84). Skoro można legalnie pracować na etacie w kilku miejscach ?i kodeks pracy wyraźnie nie określa, że pracownik może otrzymać odprawę jedynie od jednego pracodawcy, to prawo do odprawy przysługuje od każdego zakładu, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy.

Pracownik w wieku emerytalnym otrzymał wypowiedzenie ?z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Czy musimy mu wypłacić dwie odprawy – emerytalną i z tytułu zwolnień grupowych?

Tak.

Jeśli firma z przyczyn leżących po jej stronie zwalnia pracownika w wieku emerytalnym, nie zaoszczędzi. Musi mu wypłacić dwie odprawy – za redukcje grupowe i emerytalną. Prawo do odprawy emerytalnej powstaje także wtedy, gdy przejście na emeryturę nie było bezpośrednią przyczyną rozwiązania angażu. Ważne, aby między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej był związek. Może to być powiązanie przyczynowe, czasowe, ale także – jak w tej sytuacji – funkcjonalne.

Zatrudniam cztery osoby. Dwie na umowę o prace i dwie ?na zlecenie. Jeden z pracowników złożył w ZUS wniosek ?o emeryturę częściową. Czy jeśli otrzyma to świadczenie, ?będę musiał mu wypłacić odprawę?

Nie.

Ale tylko dopóty, dopóki pracownik będzie łączył aktywność zawodową z pobieraniem częściowej emerytury. Jeśli zdecyduje się zakończyć zatrudnienie ?na etacie, szef będzie musiał wypłacić mu na odchodne dodatkową pensję. A to dlatego, że prawo do odprawy pracownik uzyskuje z dniem przejścia na rentę lub emeryturę. Uznaje się, że osoba pobierająca emeryturę ?w czasie trwania zatrudnienia, przechodzi na emeryturę dopiero po rozwiązaniu umowy. Przy czym równoczesne pobieranie świadczenia i zarobkowanie na etacie nie powoduje utraty prawa do odprawy emerytalnej, ale prawo to powstaje w momencie rozwiązania stosunku pracy.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 6 maja 2003 r. ?(I PK 223/02) stwierdził, że aby nabyć prawo do odprawy, ?nie trzeba przejść na emeryturę lub rentę równocześnie ?z rozwiązaniem z tego powodu stosunku pracy. Przejściem ?na emeryturę jest zmiana statusu pracownika lub pracownika-emeryta na status wyłącznie emeryta. Następuje ono zawsze i tylko przez rozwiązanie stosunku pracy.