Większość usprawiedliwionych nieobecności w pracy i zasady ich opłacania reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z  15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281 ze zm., dalej rozporządzenie o usprawiedliwianiu nieobecności w pracy). Pod względem odpłatności dzielimy je na trzy grupy.

Płaca od szefa

Pierwsza to absencje, za które przysługuje wynagrodzenie od szefa. Zaliczamy do nich np.:

-zwolnienie lekarskie do 33/14 dni w roku kalendarzowym, za które płaci pracodawca wynagrodzenie chorobowe ustalane na wzór zasiłku chorobowego (art. 92 kodeksu pracy),

-tzw. urlopy okolicznościowe, za które przysługuje wynagrodzenie szacowane jak pensja za urlop wypoczynkowy, tyle że składniki zmienne za okres nie dłuższy niż miesiąc przyjmujemy w kwocie wypłaconej w miesiącu wystąpienia urlopu okolicznościowego (§ 16 ust. 1 rozporządzenia o usprawiedliwianiu nieobecności w pracy w związku z § 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy, DzU nr 62, poz. 289 ze zm., dalej rozporządzenie o obliczaniu wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy),

-gotowość do pracy i niezawiniony przez podwładnego przestój, za które należy się płaca ustalana od stawki osobistego zaszeregowania, a jeśli strony nie wyodrębniły takiego elementu – od 60 proc. wynagrodzenia (art. 81 k.p.).

Za darmo

Druga grupa obejmuje usprawiedliwione nieobecności w pracy nieodpłatne, do których kwalifikujemy:

-zwolnienie od pracy pracownika będącego członkiem doraźnym Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych, ujętym na liście ministra właściwego do spraw transportu, na czas wyznaczony przez przewodniczącego komisji do udziału w postępowaniu,

- zwolnienie od pracy pracownika prowadzącego zajęcia dydaktyczne w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w placówce naukowej, w jednostce badawczo-rozwojowej bądź na kursie zawodowym – maksymalnie sześć godzin w tygodniu lub 24 godziny w miesiącu,

-zwolnienie pracownika będącego członkiem rady nadzorczej działającej u pracodawcy – na czas uczestniczenia w posiedzeniach rady,

-czas wolny w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych udzielony na wniosek pracownika (art. 151

2

§ 1 k.p.),

-powstrzymanie się od pracy, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej, jeśli stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób (art. 210 § 4 k.p.).

Od organu

Do trzeciej grupy należą usprawiedliwione nieobecności w pracy płatne, ale nie przez szefa. Ten najczęściej sporządza tylko oświadczenie o utraconym zarobku, wedle którego należność regulują organy administracji lub inne instytucje, do których dyspozycji pracownik pozostawał na podstawie odrębnych przepisów.

Organy administracji, sądy itd. nie uiszczają takich należności podwładnym, którzy za czas wymienionych niżej absencji zachowują prawo do wynagrodzenia w świetle zakładowych regulacji (np. układu zbiorowego, regulaminu pracy czy wynagradzania). W tej kategorii wyróżniamy następujące nieobecności pracownika:

- wezwanego do osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania,

- na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia,

- wezwanego w celu wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń w łącznym wymiarze do sześciu dni w roku kalendarzowym,

- wezwanego w charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę Kontroli i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze specjalisty.

Przedstawiamy sposób obliczania utraconego zarobku w najczęściej spotykanych absencjach, za które przysługuje taki ekwiwalent od urzędu lub sądu.