Tak stanowi art. 3 ustawy z 4 marca 1994 o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm., dalej ustawa o zfśs). Jedynie pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych prowadzą zawsze fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych.

Stan załogi na 1 stycznia

Etaty zliczamy na 1 stycznia, mimo że jest to dzień wolny od pracy. Nawet jeśli przyjmiemy kogoś do pracy 2 stycznia, nie ma on już wpływu na stan etatów. Przystępując do ustalenia zatrudnionych, pracodawca powinien wziąć pod uwagę tylko pracowników w rozumieniu kodeksu pracy.

Bez znaczenia jest natomiast to, czy mają oni umowy na czas określony, próbny, bezterminowe, na zastępstwo, w pełnym wymiarze czasu pracy czy na część etatu. U niepełnoetatowców trzeba przeliczyć liczbę pracowników na pełny wymiar czasu pracy.

Przykład

W zakładzie energetycznym 1 stycznia 2012 pracuje 25 osób w niepełnym wymiarze czasu pracy: 15 osób na 1/2 etatu, cztery na 1/4, cztery na 3/4 i dwie na 7/8 etatu.

Skoro przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy wynos  40 godzin, to w wyniku przeliczenia otrzymujemy 13,25 etatu:

• 1/2 etatu, praca trwa przeciętnie 20 godzin tygodniowo, więc 20 : 40 = 0,5; 0,5 x 15 osób = 7,5 etatu,

• 1/4 etatu, praca trwa przeciętnie 10 godzin tygodniowo, więc 10 : 40 = 0,25; 0,25 x 4 = 1 etat,

• 3/4 etatu, praca trwa przeciętnie 30 godzin tygodniowo, więc 30 : 40 = 0,75; 0,75 x 4 = 3 etaty,

• 7/8 etatu, praca trwa przeciętnie 35 godzin tygodniowo, więc 35 : 40 = 0,875; 0,875 x 2 = 1,75 etatu.

Po przeliczeniu: 7,5 + 1 + 3 + 1,75 = 13,25 etatu

Z urlopowiczami, bez chałupników

W liczbie zatrudnionych uwzględnia się także przebywających na urlopach macierzyńskich, wychowawczych oraz bezpłatnych. Choć chwilowo nie wykonują pracy, to stosunek pracy z tymi osobami cały czas trwa.

Pomija się natomiast chałupników, agentów, osoby wykonujące swoje obowiązki na umowach cywilnoprawnych, takich jak zlecenie czy o dzieło, ponieważ nie są oni pracownikami w rozumieniu kodeksu pracy.

Mniej niż 20 osób

Zatrudniający według stanu na 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 ustawy o zfśs lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe.

Jest jeszcze trzecia grupa pracodawców. Są to ci, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników, ale nie w przeliczeniu na pełne etaty (czyli osobowo), objętych układem zbiorowym pracy. U nich postanowienia w sprawie nietworzenia funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego określa układ zbiorowy pracy (uzp).

Jeżeli u takich pracodawców podwładni nie są objęci uzp, postanowienia o odejściu od funduszu i wypłacaniu świadczeń urlopowych wskazuje regulamin wynagradzania.