1 lipca br. weszło w życie rozporządzenie ministra finansów zmieniające rozporządzenie w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania tzw. mechanizmu „pay-and-refund” w zakresie poboru podatku u źródła (WHT) do końca roku dla tzw. płatników technicznych, czyli podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych lub rachunki zbiorcze.

NAJPIERW POBÓR, POTEM ZWROT
Na czym polega mechanizm „pay-and-refund”

Mechanizm „pay-and-refund” – w praktyce obowiązujący od 1 stycznia 2022 roku - ogranicza możliwość zastosowania zwolnienia z podatku u źródła lub preferencyjnej stawki podatku, jeżeli łączna kwota należności z tytułu m.in. dywidend, odsetek czy opłat licencyjnych przekroczy w danym roku na rzecz tego samego podmiotu powiązanego (w rozumieniu polskich regulacji o cenach transferowych) kwotę 2 mln zł. W takiej sytuacji podatek jest pobierany w pełnej wysokości u źródła i może być później odzyskany w drodze specjalnej procedury. W dwóch sytuacjach możliwe jest odstąpienie od tego mechanizmu:
- złożenia specjalnego oświadczenia przez płatnika (WH-OSC) oraz
- uzyskania opinii o stosowaniu zwolnienia, wydanej przez organ podatkowy.

Od 1 stycznia 2022 r. zmodyfikowany został mechanizm poboru podatku u źródła w zakresie należności przekraczających kwotę 2 mln zł, który w swoim pierwotnym kształcie – z uwagi na wielokrotne zawieszanie jego stosowania w drodze rozporządzeń wydawanych przez ministra finansów – aż do końca 2021 r. nie wszedł w pełni w życie. Od stycznia jednak, jeżeli łączna kwota należności wypłacanych zagranicznemu podmiotowi powiązanemu (w rozumieniu polskich regulacji o cenach transferowych) m.in. z tytułu dywidend oraz odsetek przekroczy kwotę 2 mln zł w ciągu roku, to płatnik zobowiązany jest do poboru podatku bez możliwości zastosowania zwolnienia lub nawet obniżonych stawek wynikających z przepisów szczególnych lub odpowiednich umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Mechanizm „pay-and-refund” nie musi być stosowany w dwóch przypadkach:

Reklama
Reklama

- po pierwsze, gdy płatnik złoży oświadczenie o posiadaniu stosownych dokumentów umożliwiających zastosowanie preferencji w podatku u źródła oraz o przeprowadzeniu weryfikacji warunków zastosowania tej preferencji,

- po drugie – w przypadku uzyskania tzw. opinii o stosowaniu preferencji wydawanej przez organy podatkowe.

Rozporządzenie, które weszło w życie 1 lipca, wyłącza jednak wspomniany mechanizm poboru podatku „pay-and-refund” wobec należności wypłacanych za pośrednictwem płatników technicznych (w praktyce – podmiotów prowadzących działalność maklerską, w tym banków). Należności te dotyczą odsetek od papierów wartościowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych albo na rachunkach zbiorczych, a także niektórych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych, w tym dywidend, uzyskanych z papierów wartościowych zapisanych na tych rachunkach. Wyłączeniu z mechanizmu „pay-and-refund” wprowadzonego ww. rozporządzeniem zmieniającym podlega również wypłata na rzecz nierezydenta odsetek i dyskonta od obligacji emitowanych przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

ZDANIEM AUTORA
Adrian Celiński - ekspert w zespole ds. podatków międzynarodowych w KPMG w Polsce

Czas na opracowanie rozwiązań i procedur
Zmiana rozporządzenia wywołuje istotne skutki w zakresie procedury poboru podatku u źródła dla płatników technicznych, zwłaszcza że w wielu spółkach nadchodzi okres podziału zysku i wypłat dywidend, co wiąże się z koniecznością ustalenia odpowiedniej procedury w zakresie poboru podatku u źródła od tych płatności. Rzeczywisty wpływ regulacji na obowiązki informacyjne nierezydentów najpewniej poznamy po jakimś czasie stosowania nowych regulacji przez płatników technicznych.
Odroczenie obowiązywania reżimu „pay-and-refund” wobec płatników technicznych może również umożliwić opracowanie odpowiednich rozwiązań w zakresie systemu poboru WHT na poziomie ustawowym, co zagwarantowałoby większą stabilność i znaczące usprawnienie procedury poboru podatku u źródła w przypadku przepływu płatności dokonywanych za pośrednictwem płatników technicznych.
Unormowanie omawianych zagadnień na poziomie ustawy sprzyjałoby większej pewności obrotu. Zmiany legislacyjne wprowadzane w drodze rozporządzeń bywają przeprowadzane w przyspieszonej procedurze, tak jak w przypadku opisywanej zmiany, wskutek czego adresaci rozporządzeń mogą nie być świadomi zmian istotnie wpływających na ich działalność i muszą niezwłocznie podejmować określone decyzje z tym związane.

Uproszczenia i preferencje

Zmiana ta ma bardzo istotny wpływ na działalność płatników technicznych. Przede wszystkim, nawet w przypadku istnienia powiązań, umożliwia zastosowanie preferencyjnych stawek lub zwolnienia z WHT niezależnie od kwoty wypłaconej danemu podmiotowi. W konsekwencji, znika również konieczność uzyskania oświadczenia płatnika lub opinii o stosowaniu preferencji dla ominięcia procedury „pay-and-refund”, które to wymogi były kłopotliwe do zastosowania dla płatników technicznych oraz podmiotów wypłacających należności za pośrednictwem domów maklerskich.

Rozporządzenie wpływa również na zakres innych obowiązków dokumentacyjnych, co zdawało się stanowić główny bodziec do przeprowadzenia zmian legislacyjnych. Sektor bankowy zwracał bowiem uwagę na liczne trudności w weryfikacji warunków do zastosowania preferencji podatkowych przez płatników technicznych, które w większości przypadków nie dysponowały odpowiednimi narzędziami w tym zakresie.

Bez informacji o powiązaniach

Wydaje się więc, że z uwagi na wyłączenie stosowania art. 26 ust. 2e ustawy o CIT oraz art. 41 ust. 12 ustawy o PIT, podmioty dokonujące wypłat za pośrednictwem rachunków papierów wartościowych albo rachunków zbiorczych nie są już zobowiązane do przekazania podmiotom prowadzącym te rachunki informacji o występowaniu pomiędzy nimi a podatnikiem powiązań, tj. informacji, o której mowa w art. 26 ust. 2ca ustawy o CIT oraz art. 41 ust. 4da ustawy o PIT.

Wskazuje na to literalna wykładnia przepisów wiążąca konieczność przekazania takiej informacji z istnieniem powiązań, o których mowa w przepisach dotyczących cen transferowych, a także – jednocześnie – z przekroczeniem progu 2 mln zł, o którym mowa w zawieszonych przepisach. W uzasadnieniu projektu rozporządzenia wskazano również, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia przekazywanie wskazanych informacji nie będzie już konieczne.

Treść przepisów nie jest jednak w pełni jednoznaczna, co wywołuje wątpliwości sektora bankowego. Zwraca się przy tym m.in. uwagę, że z przepisów nie wynika, czy podmioty dokonujące wypłat podlegających podatkowi u źródła na rzecz nierezydentów muszą uwzględniać – przy obliczaniu progu 2 mln zł – wśród płatności dokonywanych na rzecz wszystkich podatników również płatności dokonywane za pośrednictwem płatników technicznych. Podniesiono, że podmiot wypłacający należności nie dysponuje odpowiednimi narzędziami w tym zakresie w toku swojej bieżącej działalności.

Nie należy zatem wykluczyć sytuacji, że płatnicy techniczni wciąż będą domagali się uzyskania takiej informacji. Podmioty te, działając jako płatnicy podatku, dalej będą bowiem zobowiązane do dochowania należytej staranności przy weryfikacji warunków zastosowania obniżonej stawki podatku, zwolnienia lub niepobrania podatku. Ocena dochowania należytej staranności uwzględnia m.in. powiązania płatnika z podatnikiem w rozumieniu przepisów o cenach transferowych. Informacja może stanowić zatem – obok wypełnienia obowiązku ustawowego wprost – również element procedury dochowania należytej staranności, do której prowadzący rachunek zbiorczy jest jako płatnik cały czas zobowiązany.

Mariusz Kułagowski jest starszym menedżerem w zespole ds. podatków międzynarodowych w KPMG w Polsce

Podstawa prawna:

- rozporządzenie ministra finansów z 30 czerwca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 26 ust. 2e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r., poz. 1381)

- art. 41 ust. 1, 4, 4aa, 4d, 4da, 10, 12 i 12d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128 ze zm.)

- art. 26 ust. 1, 2c, 2ca, 2e i 2ed ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1800 ze zm.)