Główną kwestią do rozstrzygnięcia będzie odpowiedzenie na pytanie, czy oddanie pracownikowi samochodu do nieodpłatnego użytkowania jest czynnością wchodzącą w zakres opodatkowania podatkiem VAT. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Kwestia odpłatności
W świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Z kolei, w myśl art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Tak więc, świadczenie usług zostało zdefiniowane na gruncie VAT w sposób negatywny – tj. czynności będące zachowaniem na czyjąś rzecz, które zarazem nie są dostawą towarów – stanowią świadczenie usług.
Wyjątek od wyjątku
Ustawodawca przewidział w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, że za odpłatne świadczenie usług uznaje się również użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Co do zasady, na podstawie wymienionej wcześniej regulacji, czynność użyczenia pracownikowi służbowego pojazdu powinna wejść w przedmiot opodatkowania VAT. Jednakowoż przy okazji kontynuowania lektury art. 8 ustawy o VAT, ustawodawca serwuje kolejny „zwrot akcji”. Chodzi tu o regulację z art. 8 ust. 5 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym – przepis art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT nie ma zastosowania w przypadku użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, obliczoną zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów.
Skracając – kwota podatku naliczonego obliczona według art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, wystąpi, jeżeli przy nabyciu samochodu osobowego podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia 50 proc. kwoty podatku naliczonego, a więc przy nabyciu pojazdu do celów mieszanych. Tak więc, czynność oddania pracownikowi samochodu do nieodpłatnego użytkowania, nie będzie opodatkowana VAT, jeżeli od nabycia tego pojazdu odliczono (lub jedynie przysługiwało prawo do odliczenia) podatku VAT w wymiarze 50 proc., a więc w przypadku użyczenia pojazdu nabytego do celów mieszanych – czyli celów związanych i niezwiązanych z wykonywaniem działalności gospodarczej.
Nie tylko własne auto
Ważne jest również, że sam samochód nie musi stanowić własności użyczającego – brak opodatkowania wystąpi również – gdy użyczany samochód jest w pierwszej kolejności najmowany bądź leasingowany od innego podmiotu (art. 8 ust. 6 ustawy o VAT). Oczywiście, w takim przypadku warunek dokonania (lub prawa do dokonania) odliczenia zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT dalej musi się ziścić.
Podsumowując, jeśli podatnik od danego samochodu mógł odliczyć 100 proc. podatku naliczonego, to jedynie wówczas przekazanie do użytku pracownikom tego pojazdu podlega opodatkowaniu jako zrównane z odpłatnym, nieodpłatne świadczenie usług. Natomiast w przypadku gdy, podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia 50 proc. podatku naliczonego, czynność użyczenia tegoż auta pozostanie poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.
Autor jest konsultantem podatkowymw TAXEO Komorniczak i Wspólnicy sp.k.
Podstawa prawna:
- art. 8, 86a ustawy z 11 marca o podatku od towarów i usług (tekst. jedn. DzU z 2022 r., poz. 931 ze zm.)
