Zmiany te mają na celu uproszczenie rozliczeń podatkowych oraz wsparcie firm, które prowadzą działalność transgraniczną.

Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 113 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł, mogą korzystać z tzw. podmiotowego zwolnienia z VAT.

Zwolnienie to w założeniu przysługuje małym przedsiębiorcom, których rozmiary działalności sprawiają, że wartość przeprowadzanych przez nie transakcji jest ograniczona. Wprowadzenie tego rozwiązania miało na celu wyeliminowanie trudności związanych z wypełnianiem formalności administracyjnych dotyczących VAT, przez małe przedsiębiorstwa.

Konsekwencją objęcia sprzedaży podatnika zwolnieniem podmiotowym jest to, że żadne wykonywane przez niego czynności nie są opodatkowane. Dodatkowo podatnik decydujący się na zastosowanie zwolnienia z VAT nie ma obecnie obowiązku rejestracji na potrzeby VAT oraz składania okresowych deklaracji podatkowych. Ceną za te ułatwienia jest niemożność odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących nabywanie przez podatnika zwolnionego towarów i usług.

W art. 113 ust. 13 ustawy o VAT przewidziano jednak pewne kategorie podmiotów, które nie są uprawnione do korzystania ze zwolnienia podmiotowego niezależnie od wielkości sprzedaży. Dotyczy to m.in. podatników niemających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju. Oznacza to, że czynności wykonywane przez tych podatników zawsze podlegają opodatkowaniu VAT. Podobnie jest w innych państwach członkowskich. Obecne regulacje nie sprzyjają zatem wzrostowi i rozwojowi handlu transgranicznego w sektorze małych przedsiębiorstw.

Implementacja unijnej dyrektywy

Zmieni się to od 1 stycznia 2025 r. Do tego czasu państwa członkowskie mają obowiązek zaimplementować do własnych porządków prawnych przepisy dyrektywy 2020/285 z 18 lutego 2020 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Zgodnie z jej regulacjami państwa członkowskie mają obowiązek rozszerzyć zakres podmiotowy zwolnienia z VAT na podatników z siedzibą w innych państwach członkowskich.

Nowelizacja polskiej ustawy o podatku od towarów i usług zakłada zatem, że od 1 stycznia 2025 r. limit zwolnienia podmiotowego w Polsce w niezmienionej wysokości będzie obowiązywał zarówno podatników mających siedzibę działalności na terytorium Polski, jak i podatników z siedzibą działalności gospodarczej w innych państwach UE.

Przykład

Pani Zofia prowadzi małą firmę architektoniczną w Polsce. Projektuje budynki dla klientów z różnych krajów UE, w tym z Niemiec i Francji. W Polsce od kilku lat osiąga obrót w wysokości ok. 250 tys. zł, wobec czego jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT w Polsce. Jej obrót w całej UE nie przekracza 100 tys. euro. Dzięki implementacji nowych przepisów pani Zofia będzie mogła skorzystać ze zwolnienia VAT w innych krajach UE, co pozwali jej uniknąć obowiązku rejestracji do VAT i rozliczania podatku w Niemczech i Francji.

Czym jest procedura SME

Procedura SME (Small and Medium-sized Enterprise) to zestaw regulacji i uproszczeń podatkowych wprowadzonych przez Unię Europejską, mający na celu wsparcie małych przedsiębiorstw. Jej zastosowanie umożliwi podatnikom korzystanie ze zwolnień podmiotowych w VAT dostępnych w krajach członkowskich Unii Europejskiej.

Co istotne, procedura SME jest dostępna jedynie dla podmiotów mających siedzibę działalności gospodarczej na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej. Jej mechanizm oparty jest bowiem na założeniu, zgodnie z którym to państwo członkowskie siedziby działalności gospodarczej będzie obsługiwać sprawy swoich podatników ubiegających się o korzystanie ze zwolnienia w VAT w innych państwach członkowskich. Działania te będą polegać m.in. na obsłudze zgłoszeń podatników oraz weryfikacji czy spełniają warunki uprawniające do korzystania ze zwolnienia w danym państwie członkowskim.

Procedura SME ma więc na celu wspieranie małych przedsiębiorstw, aby korzystając ze zwolnień z VAT mogli skupić się na rozwoju swojej działalności bez nadmiernych obciążeń podatkowych oraz administracyjnych.

Warunki korzystania ze zwolnienia z VAT

W celu skorzystania ze zwolnienia w innym państwie członkowskim podatnik z siedzibą na terenie Unii Europejskiej powinien:

- złożyć uprzednie powiadomienie do właściwego organu w kraju siedziby, wskazując państwo lub państwa członkowskie, w których zamierza korzystać ze zwolnienia, a także dane dotyczące rocznego obrotu na terytorium UE w poprzednim i bieżącym roku podatkowym;

- uzyskać w państwie siedziby indywidualny numeru identyfikacyjnego zawierający sufiks EX;

- w poprzednim i bieżącym roku nie przekraczać kwoty rocznego obrotu (bez VAT) w Unii Europejskiej ponad próg 100 tys. euro;

- spełniać lokalne warunki zwolnienia określone przez dane państwo Unii Europejskiej.

Warto zaznaczyć, że to podatnik decyduje, w którym państwie członkowskim chce skorzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Korzystanie z procedury SME wymaga wcześniejszej analizy przepisów dotyczących warunków zwolnienia w poszczególnych państwach członkowskich. Każde państwo może ustalić własny próg sprzedaży zwolnionej z opodatkowania VAT oraz wprowadzić pewne wyłączenia.

Nowe przepisy wiążą się również z obowiązkami ewidencyjnymi. Podatnicy korzystający ze zwolnienia w VAT w innym państwie członkowskim będą musieli regularnie składać kwartalne raporty dotyczące obrotów osiąganych na terenie UE.

Aby ułatwić podatnikom dostęp do informacji o zasadach zwolnienia z VAT obowiązujących w poszczególnych krajach Unii Europejskiej, przepisy dotyczące procedury SME mają zostać opublikowane na stronie internetowej Komisji Europejskiej.

Autorka jest doradcą podatkowym, kierownikiem zespołu ds. podatków pośrednich Subteno Tax Komorniczak i Wspólnicy sp. k.

Podstawa prawna:

- art. 113, art. 113a i art. 113b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2024 r., poz. 361 ze zm.)

- Tytuł XII, rozdział 1 sekcja 2 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. nr 347, str. 1 ze zm.)

- ustawa z 8 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r., poz. 1721)