Umorzona pożyczka od rodziców jest przychodem przedsiębiorcy

- Prowadzę działalność gospodarczą opodatkowaną PIT według zasad ogólnych. Kilka miesięcy temu zaciągnąłem pożyczkę od rodziców na potrzeby firmy. Obecnie rodzice umorzyli mi część zobowiązania. Czy ta część pożyczki jest dla mnie przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej? – pyta czytelnik.

Wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń jest zaliczana do przychodów z działalności gospodarczej. Oblicza się je zgodnie z art. 11 ust. 2–2b ustawy o PIT, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT >patrz ramka.

Przyjmuje się, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia w PIT ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar finansowy. Przysporzeniem majątkowym i przychodem są nie tylko aktywa, które ulegają zwiększeniu u podatnika, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Jaka kategoria

Umorzenie pożyczki może być rozważane w kategorii nieodpłatnego świadczenia uznawanego za przychód. Ponieważ pożyczka została udzielona i umorzona przez rodziców przedsiębiorcy, to można byłoby twierdzić, że osiąga on przychód, który jednak korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT. Przepis ten zwalnia od podatku dochodowego wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, tj. od:

- małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów, przy czym za rodziców uważa się również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych i ich zstępnych (I grupa podatkowa),

- zstępnych rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (II grupa podatkowa).

Uwaga! Zwolnienie to nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów z działalności wykonywanej osobiście (art. 21 ust. 20 ustawy o PIT).

Przykład

Gdyby przedsiębiorca zaciągnął pożyczkę od rodziców na cele prywatne, a nie na działalność gospodarczą, to niewątpliwie przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w związku z jej umorzeniem powinien zakwalifikować do przychodów z tzw. innych źródeł (zob. art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT). Przychód ten byłby zwolniony z PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT (por. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 16 kwietnia 2015 r., IBPBII/1/4511-38/15/DP).

Bez preferencji

Niestety, w przypadku umorzonych pożyczek zaciągniętych na potrzeby działalności gospodarczej taki wniosek może być przedwczesny. Obowiązek rozpoznania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej bowiem wynika w tym przypadku z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o PIT. A to oznacza, że nie można do tego przychodu zastosować zwolnienia przewidzianego do przychodów z tytułu nieodpłatnych świadczeń otrzymanych m.in. od rodziców określonego w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PIT.

Artykuł 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o PIT wskazuje, że przychodem z działalności gospodarczej są również: wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych kredytów (pożyczek), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy. Do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się natomiast kwoty stanowiącej równowartość umorzonych zobowiązań, w tym także umorzonych pożyczek (kredytów), jeżeli umorzenie zobowiązań jest związane z postępowaniem upadłościowym z możliwością zawarcia układu w rozumieniu przepisów prawa upadłościowego i naprawczego.

—Marcin Szymankiewicz, doradca podatkowy

Sposób liczenia zależy od rodzaju świadczenia

Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;

2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;

3) jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;

4) w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według powyższych zasad a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.

WNIOSEK

Z chwilą umorzenia pożyczki podatnik powinien rozpoznać przychód z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości odpowiadającej umorzonej kwocie pożyczki. Jeżeli rodzice przewidywali, że umorzą pożyczkę, to korzystniejsze podatkowo byłoby przekazanie prowadzącemu firmę synowi darowizny.