W urzędzie skarbowym toczy się postępowanie podatkowe dotyczące określenia wysokości podatku dochodowego od osób prawnych za 2012 rok. Do reprezentowania firmy w trakcie tego postępowania upoważniłem radcę prawnego, z którym stale współpracujemy. Chciałbym go jednak odwołać i do reprezentowania spółki przed fiskusem upoważnić moją księgową. W jaki sposób można odwołać tego radcę? Czy musi on uczestniczyć w tym postępowaniu do samego końca?

– pyta czytelnik.

Strona może w postępowaniu podatkowym działać osobiście lub przez pełnomocnika (pełnomocników). Mówi o tym art. 136 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.), który wskazuje, że strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Takim pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Bez znaczenia jest przy tym wykształcenie, wykonywany zawód czy też kwalifikacje takiej osoby. Dodatkowo trzeba wskazać, że między mocodawcą ?a pełnomocnikiem nie muszą zachodzić powiązania – czy to rodzinne, czy prawne.

Strona postępowania podatkowego, ustanawiając pełnomocnika, chroni się przed skutkami nieznajomości prawa. Pełnomocnik nie wstępuje do postępowania za stronę, lecz występuje w procesie obok strony.

Koniecznie na piśmie

Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu, a ustanowiony pełnomocnik ma obowiązek dołączyć do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. ?W przypadku, gdy pełnomocnikiem zostaje adwokat, radca prawny czy doradca podatkowy, to wtedy mogą oni sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Jeśli zaś organ podatkowy ma wątpliwości w tym zakresie, to może zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony.

Wypowiedzenie ?w każdym czasie

Stosunek pełnomocnictwa powstaje w wyniku umowy cywilnoprawnej. Umowa ta może być zaś wypowiedziana przez dającego zlecenie w każdym czasie, jeżeli nie dotyczy to pełnomocnictwa nieodwołalnego. Potencjalna możliwość wypowiedzenia pełnomocnictwa powoduje, że organ powinien mieć wiedzę o tym, czy strona nadal chce działać przez swego pełnomocnika (wyrok WSA w Szczecinie z 6 listopada 2013 r., I SA/Sz 501/13).

Pełnomocnictwo może być udzielone ogólnie, do prowadzenia poszczególnych spraw albo tylko do niektórych czynności

Ustawodawca w ordynacji podatkowej nie określił wprost, czy można odwołać pełnomocnictwo, a jeśli tak, to w jaki sposób. Nie wskazał, że ustanowienie pełnomocnictwa w toku postępowania podatkowego jest obligatoryjne. Skoro tak, to pełnomocnik może zostać w każdym czasie odwołany przez ustanawiającego to pełnomocnictwo. Zależy to tylko od woli osoby, która ustanawia pełnomocnika. Tym bardziej dopuszczalna jest zmiana osoby pełnomocnika, co należy zrobić poprzez wypowiedzenie pełnomocnictwa dotychczasowemu pełnomocnikowi ?i ustanowienie nowego pełnomocnika.

Skutek dopiero po zawiadomieniu organu

Przepisy ordynacji podatkowej dotyczące pełnomocnictwa odwołują się w nieuregulowanym w niej zakresie do przepisów prawa cywilnego, o czym jest mowa w art. 137 § 4 o.p. Skoro tak, to należy odpowiednio zastosować przepisy kodeksu postępowania cywilnego, a konkretnie jego art. 94 § 1 (dalej: k.p.c.). Zgodnie z tym przepisem wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny ?w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym. Należy zatem przyjąć, że wypowiedzenie pełnomocnictwa dotychczasowemu pełnomocnikowi przed organem podatkowym odnosi skutek z chwilą zawiadomienia ?o tym tego organu.

Przykład

Decyzja naczelnika urzędu skarbowego z 23 września ?2014 roku w sprawie określenia wysokości zobowiązania ?w podatku od towarów i usług ?za luty 2013 roku została przez organ wysłana do prawidłowo umocowanego pełnomocnika – Jaromira Kowalskiego, jako reprezentującego firmę PPHU „Konstans" s.c. z siedzibą ?w Miechowie. Pełnomocnik odebrał decyzję 25 września ?2014 roku o godz. 15.03.

25 września 2014 roku PPHU „Konstans" s.c. zawiadomiła organ podatkowy – naczelnika urzędu skarbowego ?o wypowiedzeniu pełnomocnictwa dla Jaromira Kowalskiego.

Przesyłka zawierająca decyzję została przez organ podatkowy wysyłana do prawidłowo umocowanego pełnomocnika, więc późniejsze poinformowanie organu o wypowiedzeniu pełnomocnictwa pozostaje ?bez wpływu na prawidłowość doręczenia tej przesyłki w trybie ?z art. 145 § 2 o.p.

Skoro pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu i dołączone do akt postępowania podatkowego, to analogicznie – również ta sama forma powinna być zachowana w przypadku wypowiedzenia pełnomocnictwa.

Nie trzeba informować o przyczynach

Ustawodawca wyraźnie określił, że należy wyłącznie zawiadomić organ podatkowy ?o wypowiedzeniu pełnomocnictwa. To oznacza, że strona składająca takie zawiadomienie nie ma obowiązku uzasadniać wypowiedzenia pełnomocnictwa. To mocodawca podejmuje decyzję o odwołaniu pełnomocnika. Takie ma prawo.

Przykład

1 października 2014 r. Franciszek Kwiatkowski działający w imieniu „Meritum" Sp. z o.o. wypowiedział pełnomocnictwo udzielone Bożydarowi Nowakowskiemu do reprezentowania spółki przed organem podatkowym ?– Naczelnikiem Urzędu Skarbowego w Białej Podlaskiej – w toku postępowania podatkowego w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego ?za rok 2012 w podatku dochodowym od osób prawnych. W dokumencie o wypowiedzeniu pełnomocnictwa zawarto zdanie: „Wypowiedzenia dokonano ze skutkiem natychmiastowym". ?Nie było natomiast konieczne uzasadnianie odwołania pełnomocnika.

Jeszcze przez ?dwa tygodnie

Pomimo wypowiedzenia pełnomocnictwa pełnomocnik (np. doradca podatkowy) obowiązany jest, w myśl zasady wynikającej z art. 94 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 137 § 4 o.p., działać za stronę – podatnika ?i reprezentować go jeszcze przez dwa tygodnie po wypowiedzeniu pełnomocnictwa. Zatem jeszcze przez okres dwóch tygodni pełnomocnik działa za podatnika i go reprezentuje. To pełnomocnikowi organ dostarczy więc ewentualne pisma. Możliwe jest jednak zwolnienie pełnomocnika z tego obowiązku przez mocodawcę. Przy czym warunkiem uznania takiego zwolnienia za skuteczne – w związku z rezygnacją pełnomocnika z udziału w postępowaniem administracyjnym – jest prawidłowe zawiadomienie ?o powyższym organu prowadzącego postępowanie (wyrok WSA w Olsztynie z 30 listopada 2011 r., I SA/Ol 422/11).