Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 maja 2014 r. (II FSK 1410/12).

Spółka nabywa towary, których cena wyrażona jest w walucie obcej. Towary otrzymywane są w wyniku przeprowadzenia odprawy celnej ?i zwolnienia ich na podstawie dokumentu celnego. Zdarza się, że faktura dokumentująca sprzedaż wpływa do spółki po upływie kilku tygodni od odprawy, przy czym data widniejąca na fakturze jest datą wcześniejszą niż data odprawy. Prowadzi to do sytuacji, w której data otrzymania faktury jest późniejsza niż data otrzymania towarów, a data otrzymania towarów jest późniejsza niż data wystawienia faktury. Spółka księguje koszty nabycia towarów na podstawie dokumentów otrzymywanych od organów celnych (dokumenty SAD). Spółka zadała pytanie, według jakiego kursu powinna przeliczyć na złote wyrażony w walucie obcej koszt nabycia towarów. W ocenie spółki przeliczenie powinno nastąpić według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień otrzymania towarów (dzień dokumentu SAD). Spółka podkreśliła, że w przypadku braku faktury dniem poniesienia kosztu jest dzień ujęcia go w księgach rachunkowych na podstawie innego dokumentu, którym w tym przypadku jest dokument celny.

Organ podatkowy w wydanej interpretacji indywidualnej uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe, twierdząc, że datą poniesienia wydatku jest data wystawienia faktury. Spółka złożyła na tę interpretację skargę do WSA. WSA uchylił interpretację, ?a organ podatkowy wniósł skargę kasacyjną do NSA.

NSA oddalił skargę, podkreślając, że momentem poniesienia kosztu nie jest dzień wystawienia faktury, lecz dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych. Przykładowo w sytuacji, gdy brak jest faktury, dniem poniesienia kosztu może być dzień zaksięgowania go na podstawie dokumentu innego niż faktura. Wydając nową interpretację, organ podatkowy będzie musiał uwzględnić wytyczne NSA.

—Michał Brągiel?współpracownik zespołu zarządzania ?wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Rafał? Kelm, konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe ?sp. z o.o. (biuro ?w Warszawie)

Komentowana kwestia budzi od dłuższego czasu pewne wątpliwości. ?Jako datę poniesienia kosztu, od której uzależniony jest stosowany kurs przeliczeniowy, organy podatkowe wskazują najczęściej dzień wystawienia faktury. Za tym dominującym w praktyce organów podatkowych stanowiskiem opowiedziała się m.in. Izba Skarbowa ?w Warszawie w piśmie z 6 marca 2013 r. (IPPB5/423-1204/12-2/IŚ) oraz Izba Skarbowa w Poznaniu w piśmie z 16 kwietnia 2013 r. (ILPB3/423-34/13-2/MC).

Można jednak wskazać również inne daty, które mogłyby potencjalnie decydować ?o momencie poniesienia kosztu ?i które wynikają z interpretacji ?art. 15 ust. 4e ustawy o CIT oraz odpowiednich przepisów ustawy ?o rachunkowości. Może to zatem być data przeprowadzenia operacji gospodarczej (np. wskazana na fakturze data sprzedaży), data zapisu księgowego, ?data otrzymania faktury itp.

Za pierwszym z tych podejść wydaje się opowiadać spółka, której stanowisko zostało zakwestionowane przez organ podatkowy. Z uwagi na to, że w sytuacji spółki faktury są otrzymywane kilka tygodni po otrzymaniu towaru, kluczowym momentem do ustalenia chwili poniesienia kosztu jest – w ocenie spółki – data operacji gospodarczej, gdyż operacja ta musi zgodnie z przepisami rachunkowymi zostać zaewidencjonowana we właściwym okresie sprawozdawczym.

Z tych względów spółka księguje operacje na podstawie dokumentu SAD oraz traktuje moment dostawy towarów (w związku z którą wystawiany jest dokument SAD) jako moment poniesienia kosztu podatkowego wpływający na ustalany zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy ?o CIT kurs przeliczeniowy (kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego – w tym przypadku ?– dzień operacji gospodarczej, ?otrzymania towaru).

Mimo iż orzeczenie NSA podtrzymuje wyrok sądu pierwszej instancji uchylający zaskarżoną interpretację, należy ?wskazać, że w komentowanej sprawie sąd pierwszej instancji podkreślił, że za „brak faktur" – uprawniający do ustalenia momentu poniesienia kosztu na podstawie „dokumentu zastępczego" ?(np. SAD) – nie można uznać oczekiwania na nadesłanie faktury przez kontrahenta powoływanego ?w stanie faktycznym przez spółkę (tak też NSA w wyroku z 14 grudnia 2012 r., ?II FSK 861/11). Dlatego też, dla ostatecznej interpretacji komentowanego orzeczenia decydujące znaczenie będzie miało jego pisemne uzasadnienie.

Warto podkreślić, że pomimo licznych nowelizacji nadal istnieją wątpliwości ?w analizowanej kwestii. Są one zjawiskiem niepożądanym z uwagi na potencjalny wpływ na ustalenie wysokości wyniku podatkowego, a w konsekwencji na możliwość powstania zaległości podatkowych.