Zakaz egzekucji należności wynikającej z decyzji, którą można jeszcze zaskarżyć, obejmuje wszystkie działania, które mają na celu wykonanie rozstrzygnięcia organu. Oprócz przymusowej windykacji fiskus musi wstrzymać się także od potrącenia.

Tak orzekł w wyroku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku (WSA).

Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy, któremu urząd skarbowy odmówił zwrotu VAT wykazanego w deklaracji. Postanowił zaliczyć kwotę do zwrotu na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych, który zdaniem urzędu podatnik powinien zapłacić z tytułu osiągnięcia przychodów z nieujawnionych źródeł.

Na podstawie ordynacji podatkowej fiskus ma obowiązek zaliczyć nadpłaty i zwroty na poczet zaległości wraz z odsetkami. Tak postąpił urząd w omawianej sprawie.

Szkopuł w tym, że podatnik nie zgadzał się z wymierzeniem ryczałtu od przychodu z nieujawnionych źródeł i zaskarżył decyzję o jego naliczeniu. Urząd dokonał więc potrącenia zwrotu ze zobowiązania wynikającego z decyzji nieostatecznej. Powoływał się na wynikający z przepisów obowiązek zaliczenia zwrotu na poczet zaległości. Dopiero gdy zaległości nie ma, należy oddać nadpłatę bądź zwrot.

Podatnik z kolei swoje prawa wywodził z obowiązującego od 2009 r. art. 239a ordynacji podatkowej. Zgodnie z nim decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, jeśli nie nadano jej rygoru natychmiastowej wykonalności. Podatnik twierdził, że skoro nie ma rygoru natychmiastowej wykonalności, to nie można egzekwować należności.

Fiskus argumentował zaś, że przytoczony przepis wprowadził jedynie zakaz przymusowego dochodzenia daniny w drodze egzekucji, nie przekreślił jednak obowiązków dokonania kompensaty. Wedle argumentacji urzędu, potrącenie nie jest formą przymusu, którego nie można stosować do decyzji nieostatecznych.

Sprawa w wyniku zaskarżenia trafiła do WSA. Sąd początkowo przyznał rację fiskusowi. Zmienił jednak zdanie pod wpływem uchylenia wyroku przez wyższą instancję – Naczelny Sąd Administracyjny.

Ponownie rozpatrując sprawę, WSA stwierdził, że niewykonalność decyzji oznacza, iż organ nie jest uprawniony do podjęcia   wszelkich działań zmierzających do powstania stanu zgodnego z treścią nieostatecznego, a zatem i niewykonalnego aktu, a nie tylko  do działań w sferze czynności egzekucyjnych.

Niedopuszczalne jest  zatem przyjęcie stanowiska fiskusa. Zdaniem WSA oznaczałoby to, że organ nie mógłby wprawdzie wdrożyć egzekucji, miałby jednak w rękach inne narzędzie  mogące doprowadzić do takiego samego rezultatu  jak każdy z trybów przewidzianych w postępowaniu egzekucyjnym, czyli do zapłaty podatku.

sygnatura akt: I SA/Gd 352/13