Braki formalne w ewidencji nie uniemożliwiają zwolnienia od akcyzy

Tak orzekł WSA w Szczecinie w wyroku z 10 kwietnia 2013 r. (I SA/Sz 41/13 – I SA/Sz 43/13).

Skarżący, który jest współwłaścicielem łodzi (z udziałem w wysokości 3/4), nabył olej napędowy, korzystając ze zwolnienia określonego w art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku akcyzowym (zwolnienie od akcyzy wyrobów energetycznych zużywanych na cele żeglugi). Olej został w całości zużyty na cele żeglugowe, o czym świadczyły zapisy w prowadzonej ewidencji.

W wyniku kontroli Naczelnik Urzędu Celnego (NUC) w Koszalinie stwierdził braki formalne dotyczące prowadzonej ewidencji. NUC ustalił, że skarżący nie poinformował go o formie prowadzonej ewidencji oraz nie przedstawił jej do oplombowania. W efekcie organ uznał, że podatnik nie prowadził w ogóle ewidencji wymaganej przepisami prawa, co skutkuje brakiem prawa do zastosowania zwolnienia i obowiązkiem zapłaty akcyzy. Izba Skarbowa w Szczecinie podtrzymała stanowisko organu I instancji. Podatnik złożył skargę do WSA w Szczecinie, który uchylił zaskarżone decyzje.

Sąd wskazał, że podstawowym warunkiem uzyskania zwolnienia jest wykorzystanie odpowiedniej ilości nabytego oleju napędowego na cele żeglugi. Prowadzenie ewidencji w określonej przepisami formie ma służyć jedynie wykazaniu takiego zużycia. Skoro ewidencja dowodzi właściwego wykorzystania oleju, to jego zużycie przez podatnika we właściwy sposób jest bezsprzeczne. Brak zgłoszenia formy ewidencjonowania lub brak oplombowania ewidencji, wobec udowodnienia właściwego zużycia paliwa, nie daje podstaw, by pozbawić podatnika prawa do zwolnienia od akcyzy.

—Ludwik Kołodziński współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Izabela Okła, konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro w Warszawie)

Wyrok WSA w Szczecinie należy zaliczyć do wyroków, które prezentują bardziej liberalne podejście do kwestii prowadzenia ewidencji dla celów korzystania ze zwolnienia od akcyzy. Z wyroku wynika, że niepoinformowanie właściwego naczelnika o formie prowadzonej ewidencji lub prowadzenie ewidencji, która jest niezarejestrowana przez właściwego naczelnika urzędu celnego i nieoplombowana powinno być uznane za niewielkie uchybienie formalne, lecz samo w sobie nie powinno mieć wpływu na pozbawienie podatnika prawa do zwolnienia.

Należy wskazać, że celem prowadzenia ewidencji jest dokumentowanie m.in. rzeczywistych zużyć wyrobów akcyzowych na cele uprawniające do zwolnienia. Jeśli jednak podatnik nie prowadzi ewidencji zgodnie z przepisami, ale jest w stanie wykazać w inny, rzetelny sposób ilość nabytych i zużytych wyrobów, to nie ma podstaw do kwestionowania prawa do zwolnienia. W szczególności powinno być tak w sytuacji, gdy organy celne nie podważają faktu, że podatnik nabył i zużył określoną ilość wyrobów akcyzowych zgodnie z przeznaczeniem objętym zwolnieniem.

Niemniej należy mieć na względzie, że nieprowadzenie ewidencji zgodnie z przepisami prawa może prowadzić do sporów z organami celnymi, co pokazuje chociażby omawiana sprawa. W tym kontekście można również podkreślić, że choć kształtuje się pozytywna dla podatników linia orzecznicza popierająca tezę, że podatnik nie musi prowadzić ewidencji w pełni zgodniej z przepisami akcyzowymi, to pojawiają się również wyroki sądów administracyjnych potwierdzające rygorystyczne podejście organów celnych.

Przykładem może być wyrok WSA w Łodzi z 8 sierpnia 2012 r. (III SA/Łd 444/12), w którym sąd wskazał, że poinformowanie NUC o formie prowadzonej ewidencji, oplombowanie jej, czy też zarejestrowanie jest konieczne, aby uniemożliwić ingerowanie w ewidencję po dokonaniu już w niej wpisów. W efekcie rekomendowane jest, aby podatnicy przykładali szczególną uwagę do formy i jakości prowadzonej ewidencji.

Dodatkowo podatnicy powinni mieć na uwadze to, że nieprowadzenie ewidencji zgodnie z przepisami prawa może być uznane przez organy za prowadzenie ewidencji w sposób wadliwy. W efekcie może mieć to dla podatników negatywne konsekwencje na gruncie prawa karno – skarbowego, w świetle którego penalizowane jest prowadzenie ksiąg podatkowych (w tym ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie) w sposób niezgodny z przepisami prawa (art. 61 kodeksu karnego skarbowego).