Od 1 kwietnia 2009 r. wniesienie do spółki wkładu niepieniężnego (aportu) nie korzysta już ze zwolnienia z VAT. Wyjątkiem jest aport przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, który nie podlega VAT. Wniesienie aportu powoduje jednak obowiązek podatkowy na gruncie podatku od towarów i usług wyłącznie wtedy, gdy wnoszącym wkład jest podatnik VAT działający w charakterze podatnika VAT (art. 15 ustawy VAT).

Przedmiotowo wniesienie aportu podlega VAT, jeśli przedmiotem wkładu jest dostawa podlegająca opodatkowaniu tym podatkiem, wg stawki właściwej dla danej dostawy. W sytuacji, gdy wnoszący wkład niepieniężny jest osobą fizyczną i nie jest podatnikiem VAT, to nie działa przy tej czynności w charakterze podatnika VAT i opodatkowanie nie wystąpi.

Świadczenie wzajemne o określonej kwocie

Podstawą opodatkowania VAT jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży (dostawy), pomniejszona o VAT (zgodnie z art. 29 ustawy VAT). W przypadku wniesienia aportu nie wystąpi kwota należna z tytułu sprzedaży, jednak można przyjąć, że świadczeniem wzajemnym spółki będzie przekazanie wspólnikowi określonej liczby udziałów o określonej wartości nominalnej.

Problem pojawi się wówczas, gdy, w ocenie organów podatkowych, istnieje rozbieżność pomiędzy wartością rynkową wnoszonego wkładu a otrzymanymi w zamian udziałami. Organy podatkowe uznają, że w takiej sytuacji podstawą opodatkowania jest określona przez organ wartość rynkowa towarów lub usług, pomniejszona o kwotę podatku.

Przykładowo, w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 2 października 2009 r. (ILPP1/443-826/09-2/KG) czytamy, że „w przypadku dokonania czynności wniesienia do spółki prawa handlowego wkładu niepieniężnego (aportu) nie występuje kwota należna (cena) w zamian za wniesione towary, lecz formę należności stanowią udziały w spółce objęte w zamian za wniesione towary.

Stąd też w powyższym przypadku podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług transakcji wniesienia nieruchomości w formie wkładu niepieniężnego do spółki należy określić na podstawie art. 29 ust. 9 ustawy o VAT".

Przy czynności wniesienia aportu nie dochodzi do faktycznej zapłaty. Jeśli chodzi o moment powstania po stronie podatnika obowiązku zapłaty VAT, wydaje się słuszny pogląd, że takim momentem będzie data wydania spółce przedmiotu aportu (data dostawy w rozumieniu VAT).

Przykład

Krzysztof Kowalski wniósł do spółki BCD S.A. wkład niepieniężny w postaci zabudowanej nieruchomości, której wartość netto ustalono na 10 mln zł (VAT wynosił 2,3 mln zł). Organy podatkowe zakwestionowały wartość przedmiotu wkładu, uznając ją za nierynkową, i na podstawie opinii biegłego ustaliły, że wartość rynkowa wynosi 15 mln zł netto. W takim przypadku podatek wynosiłby 3,45 mln zł.

Warto wspomnieć o rozliczeniu podatku naliczonego przez spółkę w przypadku, gdy wystąpi VAT.

Danina wynikająca z dokumentów

Organy skarbowe prezentują stanowisko, że spółka otrzymująca nieruchomość w drodze aportu ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej dostawę, (aport) zgodnie z ogólnymi zasadami wynikającymi z ustawy o VAT. Stanowisko takie zajęła np. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 31 sierpnia 2012 r. (IPTPP1/443-510/12-6/AK).

W interpretacji podkreślono, że rozliczenie podatku naliczonego na zasadach określonych w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, uwarunkowane jest tym, aby nabywane towary i usługi były wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Warunki uprawniające do odliczenia zostały spełnione, ponieważ podatnik, będący zarejestrowanym czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, budowlę, wniesioną aportem, będzie wykorzystywał do czynności opodatkowanych VAT.

Zatem będzie on miał prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury dokumentującej nabycie przedmiotowej budowli, wystawionej przez wnoszącego aport.

Zatem podatnik będzie miał prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury dokumentującej dostawę, dokonaną w formie aportu, zgodnie z ww. zasadami oraz w terminach przewidzianych prawem, wynikających z przepisów art. 86 ust. 10, 11ustawy o VAT, pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych, o których mowa w art. 88 tej ustawy.