Tak wynika z interpretacji Izby Skarbowej w Łodzi z 7 września 2012 r. (IPTPP2/443-482/12-5/AW).
Spółka, będąca czynnym podatnikiem VAT, prowadzi działalność w zakresie sprzedaży hurtowej wyrobów chemicznych. Nabywane wyroby chemiczne posiadają okres przydatności do stosowania do jednego roku od daty ich produkcji.
Spółka, na podstawie stosownego protokołu zawierającego informacje o nazwie, ilości oraz wartości towaru, dacie utraty przydatności do użycia, podpisach członków komisji kwalifikującej towar do utylizacji oraz magazyniera, uznała, że część nabytych przez nią towarów nie może być sprzedana z uwagi na utratę ich przydatności. Dlatego spółka zakwalifikowała je jako przeznaczone do utylizacji.
W związku z tym spółka zapytała, czy ma obowiązek od przekazanych do utylizacji towarów naliczyć i odprowadzić podatek należny lub skorygować wcześniej odliczony VAT. Zdaniem spółki w przedstawionym stanie faktycznym taki obowiązek nie powstaje.
Organ podatkowy podzielił stanowisko spółki, wskazując jako kluczowe odniesienie się do stanowiska Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-37/95 Ghent Coal Terminal NV, gdzie Trybunał stwierdził, że w sytuacji gdy nabycie towarów i usług zostało dokonane z zamiarem wykorzystania ich do działalności opodatkowanej, ale z powodów pozostających poza kontrolą podatnika, nie wykorzystał on nabytych towarów i usług w prowadzeniu tej działalności, prawo podatnika do odliczenia zostaje zachowane.
Tomasz Dereszewski konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Komentuje Tomasz Dereszewski konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC
Należy zgodzić się ze stanowiskiem organu podatkowego. Zgodnie z ustawą o VAT podatnik ma prawo do odliczenia VAT z tytułu towarów i usług w zakresie, w jakim są one wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Oznacza to, że podatnik może odliczyć VAT naliczony w związku z zakupem towarów i usług w sytuacji, gdy są one wykorzystywane przez niego do czynności opodatkowanych (sprzedaż opodatkowana VAT).
Natomiast, zgodnie z art. 91 ustawy o VAT, co do zasady w sytuacji gdy po nabyciu towarów następuje zmiana ich przeznaczenia, podatnik jest zobowiązany do dokonania stosownej korekty VAT (wykorzystywanie pierwotnie do świadczenia czynności opodatkowanych, a następnie przeznaczenie towaru do świadczenia czynności zwolnionych z VAT lub nieobjętych opodatkowaniem – świadome i celowe działanie podatnika). Niemniej jednak wydaje się, że w sytuacji braku świadomego i celowego działania podatnika (np. kradzież, zniszczenie, upływ terminu przydatności do użytku towaru) przepis ten nie powinien mieć zastosowania.
Zgodnie z regulacjami ustawy o VAT prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w szczególności w stosunku do towarów lub usług nabytych w celu wykorzystania ich do czynności opodatkowanych. Wydaje się więc, że dla zastosowania prawa do odliczenia VAT kluczowe jest badanie celu nabycia towarów i usług.
Jeżeli zamiarem podatnika było nabycie towarów, które miały posłużyć do czynności opodatkowanych, to powinno przysługiwać mu prawo do odliczenia VAT. Późniejsze zdarzenie losowe w postaci upływu terminu przydatności, na które to zdarzenia podatnik nie miał wpływu, nie powinno pozbawiać go prawa do odliczenia VAT. Oznacza to, że obowiązek korekty podatku naliczonego nie powinien wystąpić.
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w wyrokach TSUE, np. w sprawie C-37/95 Ghent Coal Terminal NV, w której Trybunał wskazał, że istotne dla materializacji prawa do odliczenia VAT jest określenie celu nabycia towarów i usług. Trzeba podkreślić, że analogicznie wypowiedział się TSUE w sprawie C-110/94 INZO, stwierdzając, że kluczowe dla zachowania prawa do odliczenia VAT jest określenie celu nabycia danego towaru i usługi.
Wyroki te wskazują, że dla TSUE kluczowa jest zasada neutralności VAT. Zgodnie z nią podatnik nie powinien ponosić ciężaru ekonomicznego tego podatku, gdyż powinien być on przenoszony na konsumenta ostatecznego. W sytuacji gdy nabyty towar nie może zostać sprzedażny (brak czynności opodatkowanej) z przyczyn niezależnych od podatnika, prawo do odliczenia VAT nie powinno ulec zmianie, ponieważ prowadzi to do faktycznego obciążenia podatnika ciężarem VAT.
Prowadzi to do wniosku, że prawo do odliczenia VAT powstaje z momentem nabycia towarów i usług, które zgodnie z zamiarem podatnika mają być wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Natomiast w sytuacji gdy ze względu na okoliczność, na którą podatnik nie miał wpływu (utrata terminu przydatności do użycia), towar nie został wykorzystany do czynności opodatkowanej, prawo do odliczenia VAT powinno zostać zachowane.
