- Wspólnicy spółki z o.o. (osoby fizyczne) mają wobec niej roszczenie o wypłatę części dywidendy za poprzednie lata. Z kolei w lipcu br. zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę, którą nałożono na wspólników obowiązek dopłat w celu podwyższenia kapitału zakładowego.

Jednocześnie podjęto uchwałę o potrąceniu wzajemnych należności spółki i wspólników. Tym samym wspólnicy są zobowiązani do niższych dopłat, tzn. w wysokości pomniejszonej o należne im kwoty z tytułu niewypłaconej wcześniej dywidendy. Jakie skutki ma dla spółki taka kompensata należności? Czy spółka powinna – jako płatnik – pobrać zaliczki na podatek?

– pyta czytelnik.

Zgodnie z art. 177 § 1 kodeksu spółek handlowych umowa spółki może zobowiązywać wspólników do dopłat w granicach liczbowo oznaczonej wysokości w stosunku do udziału. Dopłaty są zatem wynikającymi z umowy spółki i zarządzonymi przez zgromadzenie wspólników lub zarząd dodatkowymi wpłatami wspólników na rzecz spółki.

Formy przysporzenia majątkowego

Artykuł 9 ust. 1 ustawy o PIT mówi, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody (z pewnymi wyjątkami, które nie mają zastosowania w analizowanej sprawie). Natomiast zgodnie z art. 11 ust. 1 tej ustawy przychodami są (co do zasady) otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

19 proc. wynosi podatek z tytułu dywidend

Oznacza to, że przychodem jest każda forma przysporzenia majątkowego, zarówno pieniężna, jak i niepieniężna. Przychód w postaci pieniędzy lub wartości pieniężnych powstaje w momencie otrzymania ich przez podatnika lub w momencie postawienia ich do dyspozycji podatnika.

Kapitały pieniężne jako źródło przychodów

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe. Przychodami z tych kapitałów są natomiast, w myśl art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, których podstawą uzyskania są udziały (akcje) w spółce mającej osobowość prawną. Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy od uzyskanych z tego tytułu dochodów (przychodów) płatnik pobiera 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy.

Wzajemne umorzenie kwot

Stosownie do art. 498 kodeksu cywilnego, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

W sytuacji opisanej w pytaniu zostanie dokonana kompensata wierzytelności wspólników względem spółki z o.o. z tytułu niewypłaconej im części dywidendy z wierzytelnością spółki względem wspólników z tytułu dopłat. Dojdzie zatem do potrące- nia wzajemnych należności. U wspólników spółki powstanie więc przysporzenie polegające na tym, że będą musieli tylko w części spełnić wobec spółki świadczenie polegające na wniesieniu dopłat. Ze względu na wyższą wartość wierzytelności spółki w stosunku do wierzytelności wspólników nastąpi bowiem częściowe umorzenie wierzytelności przysługujących spółce. Wspólnicy otrzymają więc określoną wartość pieniężną w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT.

Jak czytamy w interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 20 sierpnia 2012 r. (IPPB2/415- -501/12-5/MK): „Kompensata wzajemnych zobowiązań pieniężnych stanowi jedną z dopuszczalnych przez przepisy prawa form regulowania zobowiązań.

Nie powinno więc budzić wątpliwości, że jeżeli spółka potrąci wierzytelności wynikające z tytułu niewypłaconej częściowo dywidendy w wyniku złożonego przez udziałowca, oświadczenia o potrąceniu, któremu przysługuje wierzytelność, lecz zarazem występującego w roli dłużnika spółki, w związku ze zobowiązaniem do dokonania dopłat do spółki, to w następstwie tych czynności dojdzie do spłaty tych zobowiązań.

Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego w myśl. art. 503 kodeksu cywilnego stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty. Wobec powyższego część dywidendy rozliczoną poprzez kompensatę (potrącenie) uznać należy za otrzymaną przez wspólnika (zapłaconą), a zatem generującą przychód. W konsekwencji na spółce dokonującej ww. potrącenia będą ciążyć obowiązki płatnika związane z pobraniem i odprowadzeniem podatku do właściwego urzędu skarbowego”.

Obowiązki płatnika

Zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT od uzyskanych dochodów (przychodów) z tytułu dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19-proc. zryczałtowany podatek dochodowy. Zobowiązanym do pobrania zryczałtowanego podatku z tego tytułu jest spółka, która występuje w roli płatnika (art. 41 ust. 4 ustawy o PIT).

Ma ona obowiązek przekazać kwoty pobranych zaliczek na podatek oraz kwoty zryczałtowanego podatku w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrano zaliczki (podatek) – na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedzib (art. 42 ust. 1 ustawy o PIT). Spółka jest również obowiązana w wyznaczonym terminie przesłać roczną deklarację PIT-8AR właściwemu według swojej siedziby urzędowi skarbowemu (art. 41 ust. 1a ustawy o PIT).

Jak już była o tym mowa wyżej, przychód w postaci pieniędzy lub wartości pieniężnych powstaje w momencie otrzymania ich przez podatnika lub w momencie postawienia ich do dyspozycji podatnika. A zatem w naszym przypadku przychód u beneficjenta (wspólnika spółki) powstanie w dniu, w którym nastąpi potrącenie wzajemnych wierzytelności spółki i wspólnika.