Organy skarbowe, prowadzące postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe, w przeszłości często decydowały się na przedstawianie podejrzanym zarzutów znajdujących swoje oparcie zarówno w przepisach k.k.s., jak i kodeksu karnego (k.k.). Szczególnie często praktyka ta stosowana była w odniesieniu do przestępstwa opisanego w art. 56 k.k.s. (tzw. oszustwa podatkowego) oraz art. 286 k.k. (oszustwo).
Podstawę prawną stosowania takiego zbiegu stanowił art. 8 § 1 k.k.s., wskazujący, że jeżeli ten sam czyn będący przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa lub wykroczenia określonego w przepisach karnych innej ustawy, stosuje się każdy z tych przepisów. Jest to tzw. idealny zbieg przestępstw.
Pomijając przypadki, gdy umieszczanie takiego zbiegu przepisów wynikało z rzeczywistego przekonania prowadzących postępowanie, o poprawności jurydycznej, to często było ono wynikiem pragmatyki procesowej. Wobec sprawców przestępstw opisanych w k.k.s. sądy rzadko decydują się na orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności, wychodząc z założenia, iż lepszy wpływ wywrze kara grzywny.
W takim przypadku, zgodnie z art. 259 § 2 i 3 kodeksu postępowania karnego, nie można wobec podejrzanego zastosować środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Tymczasem za przestępstwo opisane w art. 286 § 1 k.k. grozi kara pozbawienia wolności w wymiarze od sześciu miesięcy do ośmiu lat. Zatem tymczasowe aresztowanie może być w tym wypadku uzasadnione grożącym sprawcy wysokim wymiarem kary.
Praktyce „automatycznego” kumulowania przepisów karnych sprzeciwia się jednak orzecznictwo.
Przykładowo uchwała SN z 30 września 2003 r. (I KZP 16/03): „osoba, która stosownie do przepisów ustawy z 6 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (DzU nr 11, poz. 50, ze zm.) jest upoważniona do wystawienia faktury VAT, a przed dniem 1 stycznia 2000 r. była uprawniona także do wystawienia rachunku uproszczonego przewidzianego w tej ustawie, jest inną osobą uprawnioną do wystawienia dokumentu w rozumieniu art. 271 § 1 k.k.
Jeżeli jednak sprawca wystawia fakturę nierzetelną (nierzetelny rachunek uproszczony), godząc w obowiązek podatkowy, dopuszcza się wówczas czynu zabronionego określonego w art. 62 § 2 lub 5 k.k.s., stanowiącego lex specialis”. Podobną linię prezentuje również SA w Katowicach (np. wyrok z 13 czerwca 2011 r. II AKa 146/11).
Niestety dla sprawców przestępstw skarbowych, w samym Sądzie Najwyższym nie ma jednolitości w tym zakresie, czego rezultatem jest m.in. postanowienie z 8 kwietnia 2009 r. (IV KK 407/08).
O własne interesy należy zadbać
Każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie, lecz osoby podejrzane o popełnienie przestępstw skarbowych powinny „pilnować”, by organy prowadzące postępowanie nie zarzuciły im „dodatkowego” przestępstwa.
Skutki takiego działania mogą się bowiem okazać mniej korzystne niż w wypadku przypisania im tylko czynu zabronionego z k.k.s.
