Węgiel bez akcyzy kupią pośrednicy i tylko niektórzy odbiorcy

1 stycznia 2012 upływa okres, w którym Polska miała prawo stosować zwolnienie od akcyzy dla obrotu i wykorzystania węgla i koksu. Od 2 stycznia 2012 towary te muszą być obciążone tym podatkiem na zasadach przewidzianych w tzw. dyrektywie energetycznej (nr 2003/96/WE).

Decyduje wartość opałowa

Dlatego też do ustawy z 16 września 2011 o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców wprowadzono przepisy zmieniające ustawę o podatku akcyzowym. Przedmiotem opodatkowania będą wyroby węglowe, tj. wyroby energetyczne, określone w poz. 19 – 21 załącznika nr 1 do ustawy o podatku akcyzowym, m.in. węgiel brunatny, węgiel kamienny, koks.

Specyfika wyrobów węglowych powoduje, że jako podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość opałową. Stawka akcyzy na wyroby węglowe do celów opałowych objętych pozycjami CN 2701, 2702 oraz 2704 00 wynosi 1,28 zł/GJ (gigadżul).

Do celów poboru akcyzy ustalono sztywne wartości opałowe wyrobów węglowych, które wynoszą:

• 23,8 GJ/1000 kg dla węgla kamiennego (poz. CN 2701),

• 8,6 GJ/1000 kg dla węgla brunatnego (poz. CN 2702),

• 27,5 GJ/1000 kg dla koksu (poz. CN 2704).

Przykładowo więc w przypadku węgla kamiennego obciążenie akcyzą będzie wynosiło 30,46 zł za tonę.

Handlujący muszą się zarejestrować

Nowelizacja wprowadza instytucję podmiotu pośredniczącego. Będzie on nabywał węgiel korzystając ze zwolnienia od podatku akcyzowego (przemieszczenie wyrobów będzie musiało być potwierdzone dokumentem dostawy). Aby od 2 stycznia 2012 prowadzić handel wyrobami węglowymi przeznaczonymi do celów opałowych bez akcyzy, trzeba wcześniej uzyskać status tzw. pośredniczącego podmiotu węglowego.

W tym celu należy, przed dniem rozpoczęcia działalności, powiadomić o tym pisemnie właściwego naczelnika urzędu celnego. Firmy handlujące węglem prowadzące aktualnie działalność muszą się więc zarejestrować przed 2 stycznia 2012. Powiadomienie powinno zawierać:

• imię i nazwisko lub nazwę przedsiębiorcy,

• adres jego siedziby lub zamieszkania,

• NIP lub REGON,

• określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej.

Właściwy naczelnik urzędu celnego bez zbędnej zwłoki potwierdzi pisemnie przyjęcie tego powiadomienia, natomiast minister finansów lub upoważniony przez niego organ będzie na bieżąco publikował w Biuletynie Informacji Publicznej aktualną listę pośredniczących podmiotów węglowych, obejmującą wskazane w powiadomieniu dane.

Zawiadomienia można już składać

Ustawodawca postanowił w pewien sposób zapobiec kłopotom w obrocie gospodarczym, które mogą pojawić się na początku obowiązywania nowych przepisów. W związku z tym już przed 2 stycznia 2012 można pisemnie powiadomić naczelnika urzędu celnego o zamiarze działania w charakterze pośredniczącego podmiotu węglowego i otrzymać potwierdzenie jego złożenia.

Minister finansów przed tą datą może opublikować na stronach BIP aktualną listę podmiotów pośredniczących, co przynajmniej teoretycznie powinno ułatwić handel na początku 2012 r.

Pośredniczący podmiot węglowy może odsprzedawać bez akcyzy węgiel bezpośrednio podmiotom korzystającym ze zwolnienia (np. gospodarstwom domowym, szkołom) lub też innemu pośredniczącemu podmiotowi węglowemu. Ponadto, aby dana dostawa (sprzedaż) była zwolniona z akcyzy po stronie sprzedawcy, do przemieszczanych wyrobów musi on dołączyć dokument dostawy.

Na stronach Ministerstwa Finansów można znaleźć projekty rozporządzeń wykonawczych, które dostosowują m.in. wzór dokumentu dostawy na potrzeby przemieszczania wyrobów węglowych (warto monitorować proces legislacyjny w tym zakresie).

Należy również pamiętać, że sprzedawca może żądać, aby kupujący przedstawił mu wydane przez właściwego naczelnika urzędu celnego pisemne potwierdzenie przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy. Sprzedawca może również sprawdzić status kupującego w Biuletynie Informacji Publicznej.

Podatek wykazujemy w deklaracji

W razie sprzedaży wyrobów węglowych bez zachowania wskazanych warunków lub sprzedaży ich na cele opałowe podmiotom nieuprawnionym do skorzystania ze zwolnienia sprzedawca będzie zobowiązany do zapłaty akcyzy. Wtedy konieczne będzie złożenie do naczelnika urzędu celnego deklaracji miesięcznej i zapłata akcyzy na rachunek właściwej izby celnej.

Sprzedawca ma na to dwa miesiące. Przepis mówi, że złożenie deklaracji następuje do 25 dnia w drugim miesiącu po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jest on niestety niejednoznaczny i może powodować problemy z ustaleniem terminu. Wydaje się, że ustawodawcy chodziło o przyjęcie rozwiązania polegającego na składaniu deklaracji dotyczącej styczniowej sprzedaży do 25 marca, sprzedaży z lutego do 25 kwietnia itd.

Zwolnienie tylko dla polskich firm

Warto zwrócić uwagę, że zgodnie ze znowelizowaną treścią art. 2 ust. 1 pkt 23a ustawy akcyzowej podmiotem pośredniczącym może być tylko ten, kto ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w Polsce.

Problemy mogą więc mieć polskie kopalnie i koksownie, które sprzedają produkty wyłącznie za pośrednictwem zagranicznych spółek. Z przepisów wynika, że wtedy sprzedaż jest obciążona akcyzą. Warto zauważyć, że art. 2 ust. 1 pkt 23a ustawy akcyzowej może budzić wątpliwości co do zgodności z prawem wspólnotowym. Wobec tego konieczna będzie jego nowelizacja.

Konieczna ewidencja

Przepisy ustawy akcyzowej przewidują zwolnienia dla podmiotów zużywających węgiel .

Kiedy trzeba odprowadzić daninę

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami akcyzie będzie podlegać:

• sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju;

• nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów węglowych;

• dostawa wewnątrzwspólnotowa wyrobów węglowych;

• import wyrobów węglowych;

• eksport wyrobów węglowych;

• użycie wyrobów węglowych do celów innych niż zwolnione;

• użycie lub sprzedaż wyrobów węglowych uzyskanych w drodze czynu zabronionego pod groźbą kary;

• powstanie ubytków wyrobów węglowych.

Kto kupuje taniej

Akcyzą nie będą obciążone wyroby zużywane:

• w procesie produkcji energii elektrycznej,

• w procesie produkcji wyrobów energetycznych,

• przez gospodarstwa domowe, organy administracji publicznej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, podmioty systemu oświaty, żłobki i kluby dziecięce, podmioty lecznicze, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, organizacje, o których mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

• do przewozu towarów i pasażerów koleją,

• do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej,

• w pracach rolniczych, ogrodniczych, w hodowli ryb oraz w leśnictwie,

• w procesach mineralogicznych, elektrolitycznych i metalurgicznych oraz do redukcji chemicznej; procesy mineralogiczne oznaczają procesy sklasyfikowane w nomenklaturze NACE pod kodem DI 26 „produkcja produktów z pozostałych surowców niemetalicznych”,

• przez zakłady energochłonne do celów opałowych,

• przez podmioty gospodarcze, w których wprowadzone zostały w życie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej.

W celu skorzystania z tych zwolnień nabywca niebędący pośredniczącym podmiotem węglowym musi prowadzić ewidencję wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych. Ewidencja taka może być prowadzona w formie papierowej albo komputerowo, po uprzednim powiadomieniu o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu celnego.

Ewidencja powinna zawierać informacje umożliwiające ustalenie ilości wysłanych lub otrzymanych wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, terminu wysłania lub odbioru tych wyrobów, a także miejsca odbioru w przypadku ich przemieszczania, oraz informacje o dokumentach dostawy i kodzie CN wyrobów węglowych.

Z obowiązku prowadzenia ewidencji zwolniono gospodarstwa domowe, organy administracji publicznej, jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, podmioty systemu oświaty, żłobki i kluby dziecięce, podmioty lecznicze, jednostki organizacyjne pomocy społecznej oraz organizacje, o których mowa w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Gdy elektrociepłownia nie produkuje prądu

Niektóre ze zwolnień budzą wątpliwości, np. nie jest obciążony akcyzą węgiel zużywany do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej. Co jednak, gdy przez pewien czas elektrociepłownia produkuje tylko ciepło? Mimo że nie wynika to bezpośrednio z przepisów, należy opowiedzieć się za szerokim rozumieniem zakresu tego zwolnienia. Praktyka organów podatkowych może być jednak inna.

Nie jest również jasne, czy zwolnienie dla podmiotów gospodarczych, w których wprowadzone zostały w życie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej, dotyczy generalnie instalacji objętych systemem handlu emisjami. Wydaje się, że taki właśnie cel przyświecał ustawodawcy przy formułowaniu tego zwolnienia i podmioty te powinny być od akcyzy zwolnione.

Są i inne problemy, np. nie wiadomo, w jaki sposób rozdzielić węgiel zużywany na cele gospodarstwa domowego od tego wykorzystywanego do ogrzewania zakładu produkcyjnego, w przypadku korzystania z jednego pieca.

Autor jest starszym konsultantem w Accreo Taxand