Jeśli za zakład pracy wynagrodzenia wypłaca komornik sądowy, to jest zobowiązany jako płatnik do poboru zaliczki na podatek. Zgodnie z art.42e ustawy o PIT oblicza ją według 18-proc. stawki, uwzględniając:

- podstawowe koszty uzyskania przychodu, które wynoszą 111,25 zł miesięcznie,

- składki na ubezpieczenie społeczne potrącone w danym miesiącu, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Obliczoną w ten sposób zaliczkę obniża się o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (46,33 zł) i o  składkę na ubezpieczenie zdrowotne pobraną w danym miesiącu ze środków pracownika.

Kto płaci składki

Zasady te trudno jednak zastosować w praktyce. Istnieją bowiem rozbieżności między ustawą o PIT a przepisami regulującymi zasady poboru składek. Na komornika nie nałożono przecież obowiązków płatnika składek. Wynika to z art. 4 pkt 2 i art. 17 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mówi on, że płatnikiem składek jest pracodawca, a nie komornik.

Oznacza to, że od wyegzekwowanego przez komornika wynagrodzenia składki ZUS, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych powinien obliczać i odprowadzać pracodawca. Potwierdzają to wciąż aktualne wyjaśnienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 22 kwietnia 2004 (Fus 411-251/03).

S

twierdzono w nich, że „jeżeli pracownik uzyskuje należne ze stosunku pracy wynagrodzenie wypłacane za pośrednictwem komornika sądowego, to obowiązek sporządzenia wymaganych dokumentów rozliczeniowych oraz terminowego opłacenia całości należnych składek, zarówno w części finansowanej przez płatnika jak i przez ubezpieczonego, obciąża wyłącznie płatnika składek (tj. pracodawcę)”.

Natomiast do zapłaty składki zdrowotnej zastosowanie ma art. 84 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z nim jeśli wypłata przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne jest dokonywana przez komornika, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca ubezpieczony bezpośrednio na rachunek bankowy wskazany przez właściwy oddział wojewódzki NFZ.

Trzeba wypełnić roczny PIT

Jeśli komornik wyegzekwował wynagrodzenie ze stosunku pracy i przesłał pracownikowi informację PIT-11, to osoba, która ją otrzymała, powinna uwzględnić ją w rocznym zeznaniu podatkowym (zwykle PIT-37). Pracownik ma prawo wykazać koszty uzyskania przychodu za okres faktycznie przepracowany. Może też uwzględnić podwyższone koszty, jeśli pracuje w innej miejscowości, niż mieszka.

Również zleceniobiorca musi w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać otrzymane wynagrodzenie i opodatkować je według skali. Może wtedy uwzględnić 20-proc. koszty uzyskania przychodu. Jeśli potrafi udowodnić, że były one wyższe, to ma prawo wziąć pod uwagę koszty faktycznie poniesione.

W praktyce więc komornik przy ustalaniu zaliczki od wyegzekwowanego wynagrodzenia ze stosunku pracy nie może odliczyć odpowiednio od dochodu i podatku składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Dlatego że nie on je odprowadza.

Przykład

Komornik sądowy na podstawie wyroku sądowego wyegzekwował od zakładu pracy 5000 zł wynagrodzenia należnego pracownikowi za trzy miesiące. Całą kwotę przekazał pracownikowi w lipcu.

W takiej sytuacji:

- zaliczkę na podatek dochodowy jako płatnik powinien pobrać i wpłacić do urzędu skarbowego komornik,

- składki na ubezpieczenia społeczne, FP i FGŚP, jako płatnik powinien obliczyć i zapłacić pracodawca,

- składkę na ubezpieczenie zdrowotne powinien zapłacić pracownik.

Komornik pomniejszy kwotę do opodatkowania o 111,25 zł (koszty uzyskania przychodu) a następnie zaliczkę obniży o 46,33 zł (1/12 kwoty rocznej kwoty zmniejszającej podatek).

Obliczając kwotę zaliczki, komornik zawsze stosuje najniższą stawkę podatkową, czyli 18 proc.

Komornik ma także obowiązek:

- przekazać pobrane zaliczki na podatek do 20 dnia następnego miesiąca do urzędu skarbowego właściwego według jego miejsca zamieszkania lub siedziby,

- do końca stycznia następnego roku przesłać do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania lub siedziby płatnika roczną deklarację PIT-4R,

- do końca lutego następnego roku przekazać imienną informację PIT-11 pracownikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu według jego miejsca zamieszkania.

Inaczej od umów cywilnoprawnych

Inaczej wygląda sytuacja, gdy komornik egzekwuje wynagrodzenie z tytułu umowy-zlecenia lub o dzieło. Wtedy nie pobiera zaliczek na podatek dochodowy, bo obowiązek rozliczenia z urzędem skarbowym ciąży na zleceniobiorcy.

Komornik jest bowiem płatnikiem podatku, tylko jeśli egzekwuje wynagrodzenie z umowy o pracę. Za taką wykładnią przepisów opowiedziała się Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 23 stycznia 2009 (IPPB2/415-1500/ 08-2/AS).