W zasadzie nie budzi wątpliwości sytuacja, gdy to bezpośredni sprzedawca towaru naprawia go czy wymienia na nowy, w ramach np. umowy gwarancyjnej. Nie dochodzi wówczas do dostawy towarów ani do odpłatnego świadczenia usług odrębnych od samej umowy sprzedaży. Wymiana/naprawa odbywają się w ramach umowy sprzedaży. Obowiązek naprawy towaru czy jego wymiany wynika z tej umowy. Przy jej zawarciu nastąpiła zapłata za towar.

Cena sprzedaży obejmowała również ewentualną wymianę towaru na nowy bądź jego naprawę. Te obowiązki sprzedawcy są bowiem elementem pierwotnej umowy sprzedaży. Za zapłaconą cenę nabywca musi otrzymać towar wolny od wad. Prawo do otrzymania świadczeń gwarancyjnych klient nabywa w momencie zakupu. W takim wypadku cena za udzielenie gwarancji zawsze wliczona jest w cenę towaru objętego gwarancją.

Zatem [b]wydanie przez gwaranta w ramach gwarancji – klientom do tego uprawnionym – towaru wolnego od wad nie podlega VAT.[/b]

Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 26 marca 2009 r. (ITPP2/443-1085/08/EŁ). [/b]

[b]W efekcie wydanie towaru w zamian za towar wadliwy nie musi być potwierdzone fakturą.[/b]

Jednocześnie zakup towaru wydanego w ramach gwarancji za towar wadliwy jest kosztem uzyskania przychodów i uprawnia do odliczenia VAT[b] (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 16 stycznia 2008 r., IP-PP2-443-519/07-2/Asi)[/b].

Co więcej, jak [b]orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 25 listopada 2009 r. (III SA/Wa 1148/09),[/b] nawet w sytuacji gdy niepełnowartościowy produkt wymieniono na pełnowartościowy a nie zachodziła odpowiedzialność z tytułu gwarancji czy rękojmi, czynność ta nie podlega VAT.

[srodtytul]Zwrot kosztów napraw[/srodtytul]

Gdy przedsiębiorca (A) prowadzi sprzedaż towarów zakupionych od producenta (B) i zobowiązany jest do bezpłatnych napraw gwarancyjnych sprzedawanych towarów a jednocześnie B jest gwarantem dla A, wówczas zwrot przez producenta (B) sprzedawcy (A) poniesionych kosztów napraw gwarancyjnych ma charakter rekompensaty nieopodatkowanej VAT.

Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 marca 2009 r. (ILPP2/443-16/09-2/GZ)[/b].

Izba zgodziła się ze sprzedawcą (A), że wykonywane przez niego czynności nie podlegają VAT, bo nie można ich uznać za świadczenie usług na rzecz kontrahenta (B). Podobne stanowisko zajęła również[b] Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 23 kwietnia 2009 r. (IPPP2/443-1837/08-4/AS). [/b]

Stwierdziła, że podatnik nie świadczy usług na rzecz producenta, świadczy on bowiem usługi gwarancyjne we własnym imieniu, a następnie jedynie odzyskuje, w formie rekompensaty, koszty poniesione na naprawę towarów.

Tym samym otrzymywanie rekompensaty, która nie jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną niezależnie od zakupów towarów dokonywanych w ramach umowy dystrybucyjnej, nie rodzi obowiązku podatkowego w VAT.

Z tego wynika, że organy nie uznają za wynagrodzenie za usługę takiego zwrotu kosztów, który ma charakter regresu odszkodowawczego.

[srodtytul]Przejęcie obowiązków gwaranta[/srodtytul]

Sprawa komplikuje się, gdy dochodzi do przejęcia obowiązków gwaranta przez sprzedawcę wobec nabywców. Organy podatkowe uznają, że wykonywanie napraw gwarancyjnych przez sprzedawcę, który przejął zobowiązania gwaranta (producenta) w zakresie naprawy towaru, jest odpłatnym świadczeniem usług i podlega VAT. Ponieważ świadczący taką usługę wyręcza gwaranta w jego obowiązkach. W istocie dochodzi więc tu do zawarcia umowy serwisowej.

Tak uznała np. [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 27 marca 2008 r. (ITPP2/443-25/08/AP)[/b].

Jeśli zatem producent (gwarant) zleca swojemu odbiorcy (dystrybutorowi), który sprzedaje dalej towary, wykonanie ciążącego na nim obowiązku usunięcia wady fizycznej sprzedanej rzeczy, w zamian za wypłatę na rzecz dystrybutora wynagrodzenia nazwanego „rekompensatą wydatków na naprawy”, to mamy do czynienia ze świadczeniem usługi usunięcia wady fizycznej rzeczy w drodze jej naprawy przez dystrybutora na rzecz producenta.

Skonstruowane w ten sposób relacje handlowe wskazują, że zdarzenie gospodarcze ma charakter czynności dwustronnie zobowiązującej. Z jednej strony dystrybutor organizując we własnym zakresie naprawę wadliwego towaru, niejako zwalnia producenta (gwaranta) z obowiązku bezpośredniego świadczenia w ramach ciążących na nim zobowiązań gwarancyjnych, wobec czego producent występuje w charakterze beneficjenta świadczenia, z drugiej – w zamian za uwolnienie od obowiązku działania (naprawy) – dystrybutor otrzymuje wynagrodzenie.

Zatem dystrybutor, naprawiając czy wymieniając towar na niewadliwy, działa we własnym imieniu, ale na rzecz producenta (gwaranta), który faktycznie korzysta z tych usług. Świadczenie tej usługi ma charakter odpłatny, a więc podlega ona opodatkowaniu.

Tak wynika z [b]interpretacji ministra finansów z 22 lutego 2010 r. (PT3/068/3/KIP/ 50/KOA/09/PK978/08) i Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 maja 2009 r. (ITPP2/443-156/09/MD).[/b]

[ramka][b]Co z odliczeniem podatku naliczonego[/b]

Zgodnie z art. 79 lit. c) dyrektywy 112 warunkiem zastosowania wyłączenia z podstawy opodatkowania VAT kwot otrzymanych przez podatnika od usługobiorcy jako zwrot wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz tego usługobiorcy jest nieodliczenie podatku naliczonego od tych wydatków.

Skoro podatnik ponosi koszt w czyimś imieniu i na czyjś rachunek, nie można uznać, że podatek naliczony ma związek z jego działalnością opodatkowaną.

Faktura powinna być wówczas wystawiona na faktycznego nabywcę, w imieniu i na rachunek którego poniesione (wyłożone) zostały koszty. To on ma prawo do odliczenia VAT naliczonego, a nie ten, kto otrzymuje zwrot kosztów. [/ramka]

[ramka][b]Kto odpowiada za wadliwy towar[/b]

Rękojmia, gwarancja, uprawnienia przysługujące w ramach tzw. sprzedaży konsumenckiej są konsekwencją zawarcia tej umowy. Kupujący korzystają z nich, nie zawsze zdając sobie sprawę z którego.

W praktyce zdarza się też, że gwarant (producent i dostawca do dystrybutora – handlowca) zawiera umowę ze swoim bezpośrednim odbiorcą, że ten będzie wykonywał jego obowiązki jako gwaranta.

A więc dochodzi do zawarcia umowy serwisowej. Z przepisów prawa cywilnego wynika też, że wobec ostatecznego nabywcy mogą być jednocześnie odpowiedzialni producent i dystrybutor. Jeden może odpowiadać na podstawie przepisów o gwarancji, drugi z tytułu rękojmi. Trzeba też wskazać na wynikające z prawa cywilnego prawo regresu.

Występuje ono w sytuacji odsprzedaży. Sprzedawcy przysługują roszczenia regresowe w stosunku do poprzedniego zbywcy rzeczy, temu ostatniemu również przysługuje regres etc.

Z uwagi na skomplikowany zakres odpowiedzialności sprzedawcy (sprzedawców), istnienie umów serwisowych, regresy odpowiedzialności, różnorodną praktykę co do np. udzielania gwarancji należy w pierwszej kolejności szczegółowo przeanalizować reżimy odpowiedzialności sprzedawcy i dopiero później ustalić skutki podatkowe. [/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym i doradcą podatkowym, współpracownikiem adwokackiej spółki partnerskiej Grzybkowski&Guzek w Poznaniu[/i]