Zdecydowana większość osób odprowadza do ZUS ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ nie ma innego wyjścia. Są jednak i takie, które robią to dobrowolnie, aby uzyskać dostęp do bezpłatnych świadczeń medycznych.

Czy mogą one uwzględnić te kwoty w zeznaniu rocznym i odpowiednio zmniejszyć podatek? Problemem tym zajmowała się [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w odpowiedzi z 22 kwietnia 2009 r. (ITPB2/415-112/09/AD). [/b]

Z pytaniem zwróciła się dziennikarka, która osiąga dochody tylko na podstawie umowy o dzieło. W związku z tym opłaca tzw. dobrowolną składkę na Narodowy Fundusz Zdrowia. Zapytała więc, czy w zeznaniu rocznym może odliczyć od podatku te składki (a jeśli tak, to w jakiej wysokości).

[srodtytul]Wolno odliczyć w ramach limitu[/srodtytul]

Izba skarbowa potwierdziła, że podatniczka ma prawo odliczenia od podatku dobrowolnie opłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne do wysokości 7,75 proc. podstawy ich wymiaru.

Wskazała, że w myśl art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. a [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9A9DED2C28407263C2C3A694028581CE?id=346580]ustawy o PIT[/link] podatek dochodowy obliczony zgodnie z art. 27 (według skali podatkowej) lub art. 30c (przy zastosowaniu 19-proc. stawki liniowej) w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o składki na ubezpieczenie zdrowotne, o których mowa w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0B57F5CB55E5ABEC4C8933553D57A92B?id=282315]ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) [/link]opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika.

Obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o PIT, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego w myśl ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

To niejedyne ograniczenie.

Z art. 27b ust. 2 i 3 ustawy o PIT wynika, że kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którą zmniejsza się podatek, nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy jej wymiaru. Wysokość wydatków należy ustalić na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie.

[srodtytul]Dobrowolnie zapłacone kwoty da się uwzględnić[/srodtytul]

Z przepisów tych wynika, że ustawodawca nie uzależnia możliwości odliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne od tego, czy są płacone obowiązkowo czy też dobrowolnie.

Oznacza to, że w sytuacji gdy objęcie osoby fizycznej ubezpieczeniem zdrowotnym, jak również określenie wysokości składki, nastąpiło zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, to odliczeniu od podatku podlegają składki faktycznie zapłacone w danym roku do wysokości 7,75 proc. podstawy ich wymiaru.

Izba skarbowa zauważyła, że możliwość dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego przewiduje art. 68 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W takiej sytuacji podstawę wymiaru składki stanowi deklarowany miesięczny dochód, nie niższy jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu wynagrodzeniu. Wynika to z art. 68 ust. 4 wskazanej ustawy.

Zgodnie z obwieszczeniem prezesa GUS z 19 stycznia 2010 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku w IV kwartale 2009 r., wyniosło 3456,61 zł. Obliczona według 9-proc. stawki składka na ubezpieczenie zdrowotne za styczeń, luty, marzec 2010 r. nie może więc być niższa niż 311,09 zł.

Możliwość odliczania dobrowolnie zapłaconych składek potwierdziła także [b]Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 21 stycznia 2008 r. (IBPB1/415-197/07/TK). [/b]Dotyczy ona sytuacji uiszczania ich przez osobę, która uzyskuje tylko dochody z dzierżawy lokali w budynku będącym jej własnością.

[srodtytul]Opłata dodatkowa bez ulgi[/srodtytul]

Niestety [b]nie zawsze uda się odliczyć wszystkie kwoty zapłacone w związku z dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Często bowiem objęcie nim uzależnione jest od wniesienia opłaty dodatkowej.[/b] Jej wysokość uzależniona jest od okresu, w którym osoba ubezpieczająca się dobrowolnie nie była objęta ubezpieczeniem zdrowotnym.

Opłata dodatkowa wynosi:

- [b]20 proc.[/b] dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki – dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie od trzech miesięcy do roku,

- [b]50 proc.[/b] tych dochodów – gdy przerwa była dłuższa niż rok, ale krótsza niż dwa lata,

- [b]100 proc.[/b] dochodów – jeśli dana osoba nie opłacała składek powyżej dwóch lat, ale nie dłużej niż pięć lat,

- [b]150 proc.[/b] – gdy przerwa trwała od pięciu do dziesięciu lat,

- [b]200 proc.[/b] dochodów – jeśli nieopłacanie składek było dłuższe niż dziesięć lat.

Może więc chodzić o wysokie kwoty, np. w tej ostatniej sytuacji trzeba dodatkowo wpłacić prawie 7 tys. zł.

Warto przy tym pamiętać, że [b]opłaty dodatkowej nie można już odliczyć od podatku. Ustawa o PIT pozwala bowiem na uwzględnienie tylko składki na ubezpieczenie zdrowotne.[/b]

[ramka][b]Trzeba zawrzeć umowę[/b]

Osoba ubiegająca się o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym powinna przedstawić dokument potwierdzający ostatni okres ubezpieczenia. Może to być np. zaświadczenie z zakładu pracy potwierdzające opłacanie składek, potwierdzenie dowodu wpłaty ostatniej składki z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, zaświadczenie potwierdzające fakt ubezpieczenia z Urzędu Pracy.

Ponadto należy wypełnić wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym i podpisać dwa egzemplarze umowy.

Po zawarciu umowy ubezpieczony powinien udać się do oddziału lub inspektoratu ZUS, aby dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia. Należy to zrobić na druku ZUS ZZA. W celu zgłoszenia członków rodziny należy wypełnić druk ZUS ZCNA. Później trzeba pamiętać o opłacaniu składki do 15. dnia następnego miesiąca. [/ramka]

[ramka][b]Uwaga [/b]

Opłata dodatkowa wnoszona jest przed podpisaniem umowy na numer konta oddziału wojewódzkiego NFZ podany na druku umowy.

W uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby ubezpieczającej się, dyrektor oddziału funduszu może odstąpić od pobrania tej opłaty lub rozłożyć ją na miesięczne raty (jednak nie więcej niż 12).[/ramka]