Warto więc tak określić warunki transakcji, by przyporządkowanie było możliwe.

[srodtytul]Trzy rodzaje premii[/srodtytul]

Zgodnie z przyjętą praktyką handlową o przyznaniu premii pieniężnych decyduje przekroczenie ustalonych pułapów sprzedaży.

Wyróżnić możemy trzy rodzaje bonusów (premii pieniężnych): ilościowy, wartościowy i progresywny.

Wartość bonusu ilościowego przysługującego kontrahentom uzależniona jest od ilości sprzedanych produktów. Bonus wartościowy liczony jest przez podzielenie wartości sprzedanych produktów przez ich ilość, którą sprzedano. Bonus progresywny kalkulowany jest natomiast na podstawie obrotu netto. Premia ta jest ustalana na podstawie rocznego planu sprzedaży, który zakłada ustaloną wielkość premii od wysokości wygenerowanego w danym okresie obrotu.

[srodtytul]Wątpliwości w praktyce[/srodtytul]

Bonusy ilościowe (w odróżnieniu od wartościowych) da się co do zasady przyporządkować do konkretnych dostaw, powstaje jednak wątpliwość, czy jest to możliwe w przypadku bonusów progresywnych. Gdy o przyznaniu premii pieniężnych decyduje przekroczenie ustalonych pułapów sprzedaży, pojawia się pytanie, czy premia dotyczy konkretnych dostaw, jeśli jest odnoszona do wszystkich dostaw produktów w określonym czasie?

Należy zauważyć, że w przypadku premii od obrotu możliwe jest ustalenie udziału poszczególnych dostaw w wartości całego obrotu, którego przekroczenie powoduje przyznanie premii (strony są bowiem w stanie określić ilość sprzedanych produktów, ilość dostaw i okres, w którym one nastąpiły). W konsekwencji powstaje również pytanie, czy w takim wypadku dopuszczalne jest proporcjonalne obniżenie wartości poszczególnych dostaw?

Gdy premia jest przyznawana od zakupu towarów różniących się co do gatunku, może też pojawić się wątpliwość, czy proporcjonalne obniżenie wartości różnych artykułów byłoby dopuszczalne. Nie powinno być jednak z tym problemu, gdy premia jest przyznawana od zakupu zindywidualizowanego asortymentu towarów (zbliżona w swym charakterze do bonusów ilościowych).

[srodtytul]Zastrzeżenie warunku[/srodtytul]

Ustawa o VAT nie daje wprost odpowiedzi na te pytania. Na gruncie prawa cywilnego premia pieniężna powinna być traktowana jako zastrzeżenie warunku. Powstanie zobowiązania do wypłaty premii pieniężnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego, jakim jest osiągnięcie określonego pułapu obrotów. Jest to warunek zawieszający. Warunek taki jest zaliczany do ustaleń przedmiotowo istotnych danej umowy. W praktyce oznacza to, że premia ma bezpośredni wpływ na wartość poszczególnych dostaw, bowiem nie powinna być traktowana w oderwaniu od dostaw wykonanych w ramach umowy. W efekcie premia prowadzi co do zasady do obniżenia ich wartości.

[b]Dlatego, także gdy premia jest przyznawana dopiero po przekroczeniu określonego pułapu obrotów (a jego nieprzekroczenie nie powoduje obowiązku wypłaty premii), istnieją podstawy do powiązania bonusu z konkretnymi transakcjami, nawet jeśli premia jest odnoszona do wszystkich dostaw produktów w określonym czasie.[/b]

[srodtytul]Ryzyko dla sprzedawcy i dla nabywcy[/srodtytul]

Przyporządkowanie premii do poszczególnych dostaw ma kapitalne znaczenie w praktyce. Istnieje bowiem ryzyko sporu z organami podatkowymi co do kwalifikacji premii pieniężnych na gruncie VAT. Dotyczy ono zarówno otrzymujących premie (problem kwalifikacji premii: rabat, wynagrodzenie za usługę lub kwota poza VAT), jak i je wypłacających, którzy otrzymują faktury VAT dokumentujące usługi (pojawia się tu kwestia prawa do odliczenia kwoty podatku naliczonego).

[srodtytul]Jeśli nie rabat, to usługa[/srodtytul]

Przyjmuje się co do zasady, że wypłacane lub otrzymane premie pieniężne nie mogą być kwalifikowane jako rabat obniżający podstawę opodatkowania w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, jeśli nie jest możliwe przyporządkowanie premii do konkretnej transakcji. Rabat (bonifikata, opust, skonto) jest udzielany tylko wówczas, gdy dostawca obniża cenę sprzedaży towarów w odniesieniu do poszczególnych transakcji. Tymczasem w sytuacji gdy premie pieniężne nie odnoszą się do konkretnej transakcji, nie możemy mówić o obniżeniu ceny. Zgodnie z praktyką organów podatkowych premia w takiej sytuacji może zostać uznana za wynagrodzenie za usługę (np. usługę intensyfikacji sprzedaży), opodatkowaną VAT. Podatnicy mogą jednak przyjąć odmienne podejście, zgodnie z poglądem prezentowanym w orzeczeniach sądów administracyjnych, że premie te nie podlegają VAT.

[srodtytul]Decyduje wola stron[/srodtytul]

Należy tu zwrócić uwagę na wolę stron: czy zgodnie z wiążącymi strony warunkami transakcji premia pieniężna jest traktowana jako nagroda. Gdy bonusy udzielane są za osiągnięcie określonego poziomu zakupów i stanowią pewnego rodzaju nagrodę, nie są co do zasady opustami. W związku z tym, na gruncie przepisów ustawy o VAT, wypłaconych premii w takiej sytuacji nie można potraktować jako rabatów zmniejszających obrót. Decydujące znaczenie mają jednak indywidualne ustalenia między stronami transakcji. Strony mogą bowiem ustalić, że premia będąca zachętą do zwiększenia zakupów jest traktowana jako ustępstwo od ustalonej ceny towaru. Odpowiednio ukształtowane relacje między kontrahentami z jednej strony ograniczą ryzyko sporu z organami podatkowymi, a z drugiej – nie będą kreować dodatkowych obciążeń administracyjnych dla służb księgowych.

[srodtytul]Jak udokumentować[/srodtytul]

Jeśli bowiem są przesłanki, by traktować premię jako rabat, sprzedawca udzielający premii powinien wystawić fakturę korygującą. W takiej sytuacji korekta powinna być rozliczana w okresie bieżącym (fakturą zbiorczą korygującą), proporcjonalnie odnosząc się do wszystkich dostaw zakupu produktów w określonym czasie. Dlatego że warunek zawieszający, który spowodował konieczność korekty poszczególnych faktur, spełnił się dopiero w miesiącu, w którym został osiągnięty określony pułap obrotu.

[i]Autor jest doradcą podatkowym w Roedl, Jamroży, Majchrowicz-Bączyk, Smagowicz-Tokarz Kancelaria Prawna sp.k.[/i]