Przepisy podatkowe nie przewidują wielu preferencyjnych sposobów amortyzacji samochodów osobowych. Do tej kategorii środków trwałych nie ma zastosowania ani metoda degresywna, ani jednorazowy odpis. Przepisy dają natomiast możliwość zastosowania indywidualnej stawki również dla samochodów osobowych, jeśli spełniają kryteria środka trwałego używanego, czyli wykorzystywanego przed nabyciem co najmniej sześć miesięcy. Czy możliwe jest uznanie za używane samochodów osobowych nabytych jako nowe na potrzeby prywatne, a następnie wniesionych na stan jednoosobowej firmy po upływie co najmniej półrocznego okresu używania prywatnego?

[srodtytul]Nabycie zdaniem sądu...[/srodtytul]

[b]W wyroku z 18 grudnia 2007 r. (II FSK 1420/06) Naczelny Sąd Administracyjny[/b] uznał prawo podatnika do zastosowania indywidualnych stawek amortyzacji do samochodu nabytego w 1999 r. na cele prywatne, wprowadzonego do ewidencji środków trwałych firmy po trzech latach w październiku 2002 r. Sąd orzekł, inaczej niż organy podatkowe oraz WSA w Łodzi, że w sytuacji, gdy podatnik wprowadza do majątku swego przedsiębiorstwa jako środek trwały samochód osobowy uprzednio nabyty do celów prywatnych i tak wykorzystywany przez okres dłuższy niż sześć miesięcy, to dochodzi do swoistego nabycia środka trwałego. W uzasadnieniu sąd podzielił pogląd zawarty w innym[b] wyroku NSA z 10 listopada 2006 r. (II FSK 1231/05)[/b], w którym orzeczono, że [b]przekazanie rzeczy dotychczas używanej do celów osobistych podatnika dla celów prowadzonej działalności gospodarczej oznacza „nabycie w inny nieodpłatny sposób”[/b], o którym mowa w art. 22g ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem możliwe jest zastosowanie stawek indywidualnych do tak nabytych środków trwałych, uprzednio używanych prywatnie przez co najmniej sześć miesięcy.

[srodtytul]... i zgodnie z ustawą[/srodtytul]

Art. 22g ustawy o PIT, definiując wartość początkową środków trwałych, wymienia jednocześnie zamknięty katalog zdarzeń, w wyniku których podatnik wchodzi w posiadanie środka trwałego. I tak środki trwałe można:

- nabyć w drodze kupna – wówczas ich wartość początkową wyznacza cena nabycia bądź cena rynkowa w razie braku możliwości ustalenia ceny nabycia;

- wytworzyć we własnym zakresie – wtedy ich wartość początkową wyznacza koszt wytworzenia bądź w razie braku możliwości ustalenia kosztu cena rynkowa określona przez biegłego;

- nabyć w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – ich wartość początkową wyznacza wartość rynkowa z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości;

- nabyć w postaci aportu do spółki cywilnej lub osobowej prawa handlowego – wartością początkową jest wartość ustalona przez wspólników nie wyższa od wartości rynkowej.

[srodtytul]Kiedy stawka indywidualna[/srodtytul]

Za środki trwałe, w odniesieniu do których ustawa wprowadza możliwość indywidualnej stawki, uważa się – stosownie do art. 22j ust. 2 pkt 1 – środki trwałe używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres sześciu miesięcy.

[srodtytul]Nieodpłatne bez kosztów[/srodtytul]

Przy kwalifikacji wprowadzenia do majątku firmy rzeczy uprzednio wykorzystywanej prywatnie jako nabycia środka trwałego w „inny nieodpłatny sposób”, wartość początkową takiego środka trwałego stanowi wartość rynkowa. Możliwa jest również opcja stawek indywidualnych. Na tym jednak nie koniec, jeśli chodzi o podatkowe konsekwencje (przyjmując interpretację NSA ze wspomnianego wcześniej wyroku).

Jednocześnie bowiem przy zastosowaniu reguł wykładni systemowej wewnętrznej wydaje się, że miałby zastosowanie także art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o PIT. Zgodnie z nim nie stanowią kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku lub darowizny, jeżeli nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw.

Ponieważ przesunięcie z majątku prywatnego do majątku firmy w ramach działalności jednoosobowej nie generuje przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy, to zgodnie z przywołanymi przepisami amortyzacja używanego środka, niezależnie od wysokości przyjętych stawek, nie byłaby kosztem.

[srodtytul]Wykładnia celowościowa[/srodtytul]

W powoływanym wyroku NSA rozstrzygał w nieco innym stanie prawnym – dotyczącym wprowadzenia środków trwałych do ewidencji w latach 2001 – 2002. Przywołany art. 23 ust 1 pkt 45a lit. a odnosił się wtedy do środków trwałych nabytych nieodpłatnie, jeśli nabycie to nie stanowiło przychodu w naturze. Zakres stosowania tego przepisu, w konsekwencji uznania wprowadzenia do ewidencji środków trwałych rzeczy wykorzystywanych poprzednio prywatnie za „nabycie w inny nieodpłatny sposób”, nie był jednak przedmiotem rozważań składów orzekających.

Rozstrzygnięcia, jakie zapadły, były podyktowane zasadą ogólną równości opodatkowania. W uzasadnieniu wyroku z 18 grudnia 2007 r. sąd potwierdził bowiem „że zarówno wywody zamieszczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak i w decyzjach organów podatkowych obu instancji, wiążące pojęcie »nabywa« z przeniesieniem prawa własności, w pełni odpowiadają wymogom językowej wykładni przepisu”. Nie przyjął jej jednak, bo prowadziła „do trudnych do zaakceptowania – w świetle zasad ogólnych (w tym równości opodatkowania) – skutków”.

[srodtytul]Decyduje faktyczny zakup[/srodtytul]

W piśmiennictwie, a także w interpretacjach organów podatkowych, dominuje inny, słuszny w mojej ocenie pogląd, wyrażony również w obu uchylonych przez NSA wyrokach wojewódzkich sądów administracyjnych, że pojęcie „nabycia” związane jest z cywilistyczną instytucją przeniesienia własności. Podatnik nie może dwukrotnie nabyć tego samego środka trwałego – raz przez zakup, a następnie przez przekazanie do celów związanych z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą. Tak orzekł [b]WSA w Łodzi w wyroku z 26 maja 2006 r., I SA/Łd118/06 (oceny tej NSA nie podtrzymał jednak w wyroku z 18 grudnia 2007 r.)[/b]. Przesunięcie rzeczy z majątku prywatnego do firmowego nie stanowi nabycia środka trwałego w nieodpłatny sposób. [b]Przekazanie samochodów na potrzeby prowadzonej działalności nie jest tożsame z ich ponownym nabyciem, ich ujęcie zaś w ewidencji środków trwałych prowadzonego przedsiębiorstwa nie wpływa w żaden sposób na status podatnika jako właściciela.[/b]

Zatem w przypadku zakupu nowego samochodu osobowego na cele prywatne, a następnie wprowadzeniu go do majątku firmy przez przedsiębiorcę, mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym dotyczące środka trwałego nabytego w drodze zakupu. Tym samym wartość początkową wyznacza cena zakupu z historycznej faktury (w razie jej posiadania), natomiast nie jest możliwe przyjęcie stawek indywidualnych, niezależnie od okresu prywatnego używania.