Akcjonariusze niejednokrotnie podejmują decyzję o podwyższeniu pierwotnie ustalonej wysokości kapitału zakładowego poprzez emisję nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej akcji już istniejących. Przyczyny takich działań są różne. Wymagać tego mogą np. kontrahenci danej spółki, dla których wysokość kapitału zakładowego ma ścisłe przełożenie na zabezpieczenie ich interesów. Podwyższenie kapitału może się łączyć z przystąpieniem nowego wspólnika do spółki. Nie bez znaczenia będą tu też względy podatkowe (np. granice wyznaczane przepisami o tzw. niedostatecznej kapitalizacji).

[srodtytul]Spółka ponosi opłaty[/srodtytul]

Obejmujący akcje są oczywiście obowiązani do wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego, którego wysokość znajduje odzwierciedlenie w łącznej wartości nominalnej wyemitowanych akcji. Dodatkowo emisja akcji to także liczne koszty ponoszone przez samą spółkę, m.in. opłaty notarialne, koszt podatku od czynności cywilnoprawnych, wydatki związane ze zwołaniem zgromadzenia wspólników, koszty doradztwa prawnego oraz podatkowego, opłaty sądowe, w niektórych przypadkach koszty tłumaczeń czy też koszty przygotowania prospektu emisyjnego oraz wiele innych.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy. Przepis ten nie wymienia wydatków związanych z emisją akcji. Pozwala to postawić tezę, że będą one rozpoznawane jako koszty podatkowe na zasadach ogólnych, tj. o ile spełnione będą warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy.

[srodtytul]Trzeba ustalić związek [/srodtytul]

Czy można powiązać środki pozyskiwane przez spółkę w drodze emisji akcji z osiąganymi przez nią przychodami? Zdecydowanie tak, jakkolwiek związek ten będzie miał w większości wypadków charakter pośredni. Trudno uznać, że wzmocnienie kondycji finansowej spółki, a przez to umocnienie jej pozycji na rynku, nie ma choćby potencjalnego wpływu na zachowanie lub zabezpieczenie istniejących czy też stworzenie nowych źródeł przychodów.

[b]Pozyskanie dodatkowych funduszy pozwala rozszerzyć zakres prowadzonej działalności, sfinansować nowe inwestycje lub rozwinąć istniejące już przedsięwzięcia. [/b]Wszystkie te zdarzenia zdecydowanie będą się mieścić w zakresie znaczeniowym zachowań zmierzających do osiągnięcia przychodów bądź zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów.

[srodtytul]Co po zmianie przepisów[/srodtytul]

Pozytywnie o związku wydatków na emisję akcji z przychodami niedawno wypowiadał się sam ustawodawca. Do 31 grudnia 2002 r. ustawa o CIT przewidywała, że koszty organizacji w spółce akcyjnej, poniesione przy założeniu lub późniejszym jej rozszerzeniu, przez które rozumiane były koszty poniesione na:

- utworzenie spółki, które nie służyły nabyciu rzeczy (w szczególności na doradztwo oraz na opłaty notarialne, skarbowe i sądowe),

- wyposażenie spółki w kapitał akcyjny lub późniejsze jego podwyższenie (do kosztów tych zaliczało się opłaty notarialne, skarbowe, sądowe, giełdowe, opłaty ponoszone w regulowanym pozagiełdowym wtórnym obrocie publicznymi papierami wartościowymi, koszty druku dokumentów akcyjnych, koszty sporządzania, drukowania oraz dystrybucji prospektu emisyjnego lub jego skróconej wersji, koszty oferowania papierów wartościowych),– stanowiły wartość niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji, niezależnie od przewidywanego okresu używania.

Wydatki związane z organizacją lub rozszerzeniem spółki akcyjnej nie straciły związku z przychodami tylko z tej przyczyny, że od 1 stycznia 2003 r. przytoczona regulacja została uchylona. Zmiana stanu prawnego może zostać uznana jedynie za przyzwolenie ustawodawcy na zaliczanie tych wydatków do kosztów uzyskania przychodów już nie poprzez odpisy amortyzacyjne, ale jednorazowo, w dacie poniesienia.

[srodtytul]Urzędnicy niezdecydowani...[/srodtytul]

Niemniej jednak orzecznictwo organów podatkowych i sądów, zapadłe na gruncie komentowanego zagadnienia, nie jest jednolite. Najczęściej przyjmowane jest, że wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego nie mogą być zaliczone do koszów uzyskania przychodów, ponieważ nie są one z przychodami powiązane.

Wnioski takie wynikają z [b]licznych interpretacji podatkowych (m.in. Izby Skarbowej w Poznaniu z 19 września 2008 r., ILPB3/423-386/08-2/KS czy Izby Skarbowej w Katowicach z 25 sierpnia 2008 r., IBPB3/423-378/08/MS (KAN-4744/05/08/KAN-5878/06/08)). Podobnie stwierdził WSA w Bydgoszczy w wyroku z 20 lipca 2007 r. (I SA/Bd 546/07) oraz WSA w Warszawie w wyroku z 14 sierpnia 2007 r. (III SA/Wa 3917/06).[/b]

[srodtytul]... choć może się to zmienić [/srodtytul]

Stanowisko to prezentuje wyjątkowo wąskie spojrzenie na problematykę funkcjonowania osoby prawnej i pozyskiwania przez nią przychodów. Organy podatkowe niestety ograniczają się do badania zagadnienia jedynie w świetle art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT, nie przeprowadzając szerszej analizy wpływu emisji akcji na przychody spółki w dalszej perspektywie.

Niemniej jednak w przeciwnym od wskazanego kierunku zmierza ostatnie orzecznictwo wojewódzkich sądów administracyjnych. Składy orzekające uznają, że wydatki związane z emisją akcji mają lub potencjalnie mogą mieć wpływ na przychody spółki osiągane w przyszłości, a wiązanie kosztów emisji z przysporzeniem, o którym mowa w art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT, jest nieprawidłowe. Wynika tak m.in.[b] z wyroku WSA w Warszawie z 25 września 2008 r. (III SA/Wa 656/08), wyroku WSA w Gdańsku z 16 września 2008 r. (I SA/Gd 396/08), a także wyroku WSA w Warszawie z 12 września 2008 r. (III SA/Wa 873/08).[/b] Pozostaje mieć nadzieję, że aktualny kierunek orzecznictwa sądów administracyjnych się utrwali i nie pozostanie bez wpływu na stosowanie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przez organy podatkowe.

[i]Autor jest doradcą podatkowym, konsultantem w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]