Zagraniczne usługi doradcze są opodatkowane w kraju kupującego

Tak orzekł [b]Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z 6 listopada 2008 r. w sprawie Kollektivavtalsstiftelsen TRR TrygghetsrĆdet (C-291/07)[/b].

[srodtytul]Rozlicza się nabywca...[/srodtytul]

W rozstrzyganej przez ETS sprawie chodziło o interpretację pojęcia „miejsce świadczenia usług”. Miejsce to decyduje o tym, któremu państwu przysługuje prawo do poboru VAT od transakcji. Dotyczy to przede wszystkim tzw. usług niematerialnych (np. doradczych czy finansowych). Na ogół uznaje się, że są one świadczone (a tym samym opodatkowane) w kraju nabywcy. To nabywca jest obowiązany do rozliczenia VAT należnego w swoim państwie. Dzięki temu świadczący usługę unika rejestracji dla celów VAT w kraju kupującego.

Jeśli nabywca pochodzi z kraju należącego do Wspólnoty Europejskiej, ta zasada ma zastosowanie wtedy, gdy jest podatnikiem VAT. Jeżeli nie jest podatnikiem VAT, usługę uznaje się za świadczoną (i opodatkowaną) w kraju świadczącego.

Co zrobić w sytuacji, gdy nabywca prowadzi zarówno opodatkowaną działalność gospodarczą, jak również wykonuje czynności, które nie są opodatkowane? A na dodatek przeznacza usługi na rzecz tych drugich czynności, przez co nabywając je, nie działa w charakterze podatnika. Tym problemem zajął się ETS.

[srodtytul]...bez względu na cel zakupów [/srodtytul]

Szwedzka fundacja (dalej TRR) wykonuje głównie czynności niepodlegające opodatkowaniu (np. rozwiązuje problemy przerostu zatrudnienia u pracodawców). Są one finansowane ze składek członkowskich. Prowadzi również działalność gospodarczą, w związku z którą jest zarejestrowana jako podatnik VAT. Na potrzeby czynności, które nie podlegają opodatkowaniu, TRR zamierza nabywać usługi doradcze (tj. usługi niematerialne) w innych krajach Wspólnoty Europejskiej, m.in. w Danii.

Szwedzkie organy skarbowe zgodnie uznały, że TRR ma obowiązek naliczyć VAT w Szwecji, gdyż jest podatnikiem VAT. Natomiast cel, dla jakiego usługi są nabywane, nie ma znaczenia. TRR nie zgodziła się z tym rozstrzygnięciem i wniosła odwołanie do sądu krajowego. Rozstrzygnięcie organów skarbowych oznaczałoby bowiem w praktyce konieczność zapłaty VAT z własnej kieszeni. Nabywane usługi nie są bowiem wykorzystywane dla celów czynności opodatkowanych, w konsekwencji czego nie można odliczyć VAT naliczonego.

[srodtytul]Decyduje status podatnika [/srodtytul]

Trybunał, do którego zwrócił się z pytaniem sąd krajowy, podzielił zdanie szwedzkiego fiskusa. Wskazał, że przepisy wspólnotowe, tj. art. 56 dyrektywy 2006/112/WE (wcześniej art. 9(2)e VI dyrektywy), nie uzależniają miejsca opodatkowania usług od charakteru, w jakim działa nabywca. Tym samym przepisy te mają zastosowanie, nawet jeśli nabywca usług, będący podatnikiem VAT, nie ma zamiaru wykorzystywać ich dla celów opodatkowanej działalności gospodarczej.

Zgodnie z opinią rzecznika generalnego ta konkluzja jest efektem świadomego działania ustawodawcy, nie zaś tylko niedopatrzenia. Gdyby bowiem miejsce opodatkowania usług zależało od celu, dla jakiego są one nabywane, określenie tego miejsca byłoby znacznie utrudnione zarówno dla świadczeniodawców, jak i organów skarbowych. Przyjęcie zatem, że usługa podlega opodatkowaniu w kraju nabywcy, niezależnie od celu nabycia, sprzyja prostocie systemu VAT, jak również jest zgodne z zasadą pewności prawa. Usługodawca, dla celów ustalenia miejsca świadczenia, musi bowiem tylko wykazać, że nabywca jest podatnikiem VAT. Stanowisko to podzielił Trybunał.

[i]Filip Kopacz, doradca podatkowy, menedżer w zespole ds. podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers, biuro we Wrocławiu

Łukasz Dębkowski, doradca podatkowy, starszy konsultant w zespole ds. podatków pośrednich PricewaterhouseCoopers, biuro we Wrocławiu[/i]

[ramka][b]Będzie zmiana definicji [/b]

Konkluzja Trybunału znajdzie odzwierciedlenie w przepisach wspólnotowych (a co za tym idzie również krajowych), które wejdą w życie 1 stycznia 2010 r. Wtedy to zmieni się ogólna zasada dotycząca ustalania miejsca świadczenia usług. Miejscem takim będzie kraj nabywcy, o ile będzie on działał w charakterze podatnika VAT. Jednocześnie za podatnika VAT będzie uznawany także ten, kto nabywa usługi dla celów innych niż jego opodatkowana działalność gospodarcza. Co więcej, będzie za niego uznawana nawet osoba prawna niebędąca podatnikiem VAT, o ile jest zarejestrowana dla celów VAT.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z preambułą do dyrektywy 2008/8/WE, zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE, nowe zasady ustalania miejsca świadczenia usług nie powinny mieć zastosowania, gdy są one nabywane dla celów prywatnych podatnika lub jego pracowników. Wydaje się zatem, że w świetle podkreślonej przez Trybunał i rzecznika generalnego potrzeby dążenia do prostoty systemu VAT, rozstrzygające będzie tu podanie (bądź nie) świadczącemu usługę numeru, pod którym nabywca jest zarejestrowany dla celów VAT. [/ramka]