Czy spółka zapłaci podatek od wypłaty dywidendy rzeczowej

Tak stwierdziła Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 23 listopada 2012 r. (IPPB3/423-691/12-2/GJ).

W przedstawionym w interpretacji stanie faktycznym spółka, kierując się chęcią utrzymania płynności finansowej, zdecydowała się na wypłatę udziałowcom dywidendy w formie rzeczowej. W tym celu miała zostać podjęta stosowna uchwała. Spółka planowała przenieść na wspólników prawo własności nieruchomości stanowiącej składnik jej majątku trwałego. Wartość rynkowa nieruchomości, ustalona przez powołanego w tym celu rzeczoznawcę, odpowiadałaby kwocie części zobowiązania spółki z tytułu zysku przeznaczonego do podziału.

Spółka zwróciła się z pytaniem, czy będzie miała obowiązek opodatkować wypłatę przedmiotowej dywidendy. Zdaniem spółki obowiązek podatkowy nie powstanie, gdyż dywidenda, zarówno pieniężna, jak i rzeczowa, nie generuje przychodu (nie powoduje przyrostu majątku).

Organ nie podzielił takiej argumentacji, stwierdzając, że wartość dywidendy rzeczowej powinna zostać opodatkowana, bowiem składniki majątkowe przekazane wspólnikowi na własność stanowią element majątku spółki, który wcześniej nie został opodatkowany.

Komentarz eksperta

Magdalena Olszewska, konsultant w dziale Prawnopodatkowym PwC

Dywidenda rzeczowa stanowi część zysku netto spółki kapitałowej, który przeznaczony jest do podziału pomiędzy wspólników. Dywidenda z reguły jest przyznawana w formie pieniężnej.  Niemniej jednak możliwa jest również wypłata dywidendy w formie rzeczowej.

Skutki podatkowe po stronie spółki wypłacającej dywidendę pieniężną nie budzą wątpliwości – opodatkowanie nie występuje.  Wynika to z zasady zakazu podwójnego opodatkowania (dywidenda jest wypłacana z wypracowanego zysku spółki, który już raz został opodatkowany).

W przypadku dywidendy rzeczowej sytuacja jest bardziej skomplikowana. W tym zakresie widoczne są dwa przeciwstawne poglądy.

Za opodatkowaniem  dywidendy rzeczowej przez spółkę wypłacającą ma przemawiać fakt, że wartość składnika majątku spółki nie została uprzednio opodatkowana. Jednocześnie, następuje przeniesienie własności takiego składnika, co w normalnych okolicznościach podlega opodatkowaniu na mocy art. 12 ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy o CIT jako odpłatne zbycie.

W omawianej interpretacji dyrektor izby skarbowej podkreśla, że odpłatne zbycie, na gruncie przepisów podatkowych, nie stanowi wyłącznie sprzedaży. Ma ono pojęcie o wiele szersze i obejmuje swoim zakresem każdą formę przeniesienia własności. Tym samym spółka, która przenosi własność danego składnika majątku na wspólnika, powinna tę czynność stosownie opodatkować.

Dodatkowo, organ podatkowy stwierdza, że cena nie zawsze musi być wyrażona w pieniądzu. Może również przybrać postać korzyści w postaci zmniejszenia się zobowiązań. Zatem spółka, która przenosi własność nieruchomości w celu zwolnienia się z obowiązku wypłaty dywidendy, otrzymuje swego rodzaju odpłatność.

Postulat opodatkowania dywidendy rzeczowej jest przede wszystkim widoczny w praktyce organów podatkowych. Bezsprzecznie, brak opodatkowania w tej sytuacji można traktować jako mechanizm optymalizacyjny, który ma na celu przesunięcie składników majątkowych pomiędzy powiązanymi spółkami z ominięciem podatku lub też odświeżenie wartości rynkowej do celów amortyzacji. Mając na uwadze, że możliwe jest również, pod pewnymi warunkami, zastosowanie zwolnienia otrzymanej przez wspólników dywidendy, cały schemat może okazać się bardzo korzystny dla podatników.

Należy również zaznaczyć, że przy uznaniu wypłaty dywidendy rzeczowej jako podlegającej opodatkowaniu, przychód może zostać pomniejszony o koszty uzyskania przychodu (w przypadku nieruchomości będzie to suma dokonanych już odpisów amortyzacyjnych).

Sądy wojewódzkie do tej pory orzekały raczej na korzyść podatników, stwierdzając, że wypłata dywidendy rzeczowej powinna być neutralna podatkowo. Warto tu przytoczyć wyroki NSA z 8 lutego 2012 r., z 14 marca 2012 r. oraz z 12 czerwca 2012 r. czy wyrok WSA w Poznaniu z 5 grudnia 2012 r.

Zdaniem sądów, uwzględniając cel i charakter dywidendy, nie można uznać, że po stronie wypłacającej spółki powstaje jakiekolwiek przysporzenie (zmianie ulegnie jedynie rodzaj i struktura aktywów). Takie świadczenie powoduje skutki podatkowe wyłącznie po stronie wspólników. Dodatkowo, już z powodu uregulowania przez ustawodawcę kwestii opodatkowania dywidendy po stronie wspólnika, nie zaś po stronie przekazującej ją spółki, należy wnioskować, że opodatkowanie takiej dywidendy przez spółkę jest niedopuszczalne.

Sądy podkreślają, że wypłata dywidendy jest realizacją obowiązku wynikającego z przepisów kodeksu spółek handlowych i w jej wyniku nie następuje świadczenie wzajemne. Przeniesienie składnika majątku spółki w formie dywidendy jest jednostronną czynnością prawną i, co ważne – nieodpłatną, co wyklucza uznanie świadczenia za odpłatne zbycie.

Organy podatkowe zazwyczaj przegrywały batalię z podatnikami o charakter dywidendy rzeczowej na etapie postępowania sądowego. Miało się to zmienić w wyniku nowelizacji przepisów ustawy o CIT, których wejście w życie zostało zaplanowane na 1 stycznia 2013. Ministerstwo Finansów opowiadało się za wprowadzeniem zapisu, z którego wynikałby obowiązek opodatkowania m.in. dywidendy rzeczowej. Projektowane zmiany nie zostały uchwalone, aczkolwiek można się spodziewać, że organy podatkowe nie zrezygnują tak łatwo z prób ustawowego objęcia opodatkowaniem tego rodzaju świadczeń.