Od 1 grudnia 2008 r. przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]ustawy o VAT[/link] nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (zcp).

Zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy o VAT przez zcp rozumie się: „(…) organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania”.

[srodtytul]Tak samo w PIT i CIT[/srodtytul]

Jest to taka sama definicja, jak przyjęta dla celów podatków dochodowych (art. 4a pkt 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link] i art. 5a pkt 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link]).

Jej interpretacja – na gruncie tych przepisów – wielokrotnie była przedmiotem analizy organów podatkowych i sądów administracyjnych.

Przykładowo [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 5 lipca 2007 r. (II FSK 874/06)[/b], odnosząc się do konstrukcji zcp w ustawie o CIT, podkreślił, że element „zorganizowania” przedsiębiorstwa obejmuje jego wyodrębnienie organizacyjne, finansowe i funkcjonalne, możność realizacji określonych zadań gospodarczych, pozwalające przypisać prowadzonej działalności cechy samodzielności. Tak pojmowane atrybuty muszą występować łącznie.

[srodtytul]Trzeba sięgnąć do dyrektywy...[/srodtytul]

Rozstrzygnięcia zapadłe na gruncie podatków dochodowych nie powinny być jednak wiążące dla celów VAT. Dokonując bowiem wykładni pojęcia zcp na potrzeby VAT, należy przede wszystkim sięgnąć do przepisów dyrektywy 2006/112 i orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Zgodnie z art. 19 dyrektywy w razie przekazania przez podatnika, odpłatnie lub nieodpłatnie lub jako aportu do spółki, całości lub części majątku państwa UE mogą uznać, że dostawa towarów nie miała miejsca i że w takim wypadku osoba, której przekazano towary, będzie traktowana jako następca prawny przekazującego. W praktyce przyjęcie takiego rozwiązania przez dane państwo członkowskie znacznie upraszcza procesy restrukturyzacyjne.

[srodtytul]...i orzecznictwa ETS[/srodtytul]

Dyrektywa nie definiuje jednak „całości lub części majątku”. ETS podkreśla, że wprawdzie prawo wspólnotowe nie zawiera definicji pojęcia przedsiębiorstwa lub jego części, ale to nie oznacza, że państwa UE mają swobodę jego interpretacji.

Biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny, z uwzględnieniem kontekstu i celu regulacji, z wyjątkiem sytuacji, gdy sama dyrektywa daje państwom unijnym jasną dyspozycję do zdefiniowania pojęcia w krajowej legislacji.

Zdaniem Trybunału niezgodne z przepisami dyrektywy jest wprowadzanie przez państwo UE jakichkolwiek ograniczeń, na przykład co do charakteru zbywanego majątku, innych niż te, o których mowa w dyrektywie (np. środki w celu zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania).

W[b] wyroku w sprawie Zita Modes (C-497/01) ETS[/b] uznał, że pojęcie zbycia całości lub części majątku należy interpretować tak, że obejmuje ono zbycie przedsiębiorstwa lub niezależnej części przedsiębiorstwa, włącznie z jego rzeczowymi składnikami oraz, w zależności od konkretnego przypadku, składnikami niematerialnymi, które, łącznie, stanowią przedsiębiorstwo lub jego część zdolną do prowadzenia niezależnej działalności gospodarczej.

Natomiast nie obejmuje ono zwykłego zbycia aktywów, takiego jak sprzedaż zapasów produktów. Wyłączenie nie ma zastosowania, gdy nabywca zamierza przedsiębiorstwo/jego część natychmiast zlikwidować.

[srodtytul]Zbyt rygorystyczne wymogi[/srodtytul]

Tymczasem organy podatkowe ustalając, czy dla celów VAT mamy do czynienia z zcp, wyraźnie nawiązują do kryteriów wypracowanych w obszarze podatków bezpośrednich, pomijając przy tym orzecznictwo ETS (zob np. [b]interpretację Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 kwietnia 2009 r., ILPP2/443-67/09-4/EN)[/b].

Powołują się zwłaszcza na przytoczony [b]wyżej wyrok NSA z 5 lipca 2007 r.[/b]

Przyjęcie w ustawie o VAT definicji zcp takiej jak w ustawie o CIT i PIT oraz jej wykładnia, przez odwoływanie się do orzecznictwa/interpretacji zapadłych na gruncie podatków dochodowych, może prowadzić niekiedy do nakładania zbyt rygorystycznych wymogów – zwłaszcza w aspekcie formalnym (podmiotowym) – pozwalających na uznanie danych składników firmy za zcp dla celów VAT, w porównaniu z wymogami stawianymi przez ETS.

W konsekwencji wymóg wyłączenia z VAT zbycia „części majątku” może w praktyce nie być w pełni spełniony.

[i]Autor jest doktorem nauk prawnych, starszym konsultantem i dyrektorem wrocławskiego biura MDDP[/i]