Wyłączenie z opodatkowania dotyczy bowiem także zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Tak wynika z wyroku WSA w Warszawie z 7 lutego br. (III SA/Wa 934/07). Spór dotyczył interpretacji art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym nie jest w ogóle opodatkowana transakcja zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Do tej czynności nie stosuje się bowiem ustawy o VAT. Problem w tym, że art. 6 ust. 1 nie mówi o zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nie wiadomo więc, czy dotyczy też zbycia części majątku.

Takie wątpliwości miała też spółka, która zajmowała się przesyłaniem i obrotem energią. Wydzieliła pierwszą sferę swoich działań, tworząc odrębną spółkę. Przekazała jej też majątek niezbędny do prowadzenia działalności przesyłowej.

Co wchodziło w skład przekazanego majątku? Między innymi sieć przesyłowa wraz z wartościami niematerialnymi i prawnymi oraz dotyczące go kontrakty. Ta część przedsiębiorstwa jest wyodrębniona organizacyjnie i finansowo z pozostałej działalności. Można do niej przyporządkować przychody i koszty oraz należności i zobowiązania (ale nie sporządzała samodzielnie bilansu). Dlatego też – zdaniem spółki – do tej transakcji ma zastosowanie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Nie powinna więc być opodatkowana. Spółka powołała się na orzecznictwo ETS (wyrok z 27 listopada 2003 r., C-497/01 Zita Modes SARL), z którego wynika, że wyłączone z opodatkowania powinny być wszelkie przypadki zbycia przedsiębiorstwa lub jego części, z pomocą której można samodzielnie wykonywać działalność gospodarczą.

Organy podatkowe miały inne zdanie. Argumentowały, że wyłączenie w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT dotyczy tylko przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans. Zgodnie z art. 55

1

kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast wydzielenie części majątku i przeniesienie go na zasadach określonych w art. 529 § 1 pkt 4 kodeksu spółek handlowych (podział przez wydzielenie) na inną, wcześniej zawiązaną spółkę jest zbyciem tylko pewnych składników majątkowych. Jest to przekazanie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a ustawa o VAT nie przewiduje wyłączenia z opodatkowania takiej transakcji.

Sąd stwierdził jednak, że przedstawiciele fiskusa błędnie utożsamiają przedsiębiorstwo z całością majątku. W skład spółki może bowiem wchodzić – w znaczeniu nadanym art. 551 k.c. – więcej niż jedno przedsiębiorstwo.

Zdaniem sądu

„każdy zespół składników majątkowych, dający się wyodrębnić poprzez funkcjonalne powiązanie polegające na przydatności do realizacji określonego działania gospodarczego bez względu na jego organizacyjne wyodrębnienie w postaci zakładu czy też oddziału, będzie przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 55

1

k.c.

Takie rozumienie definicji przedsiębiorstwa spełnia wymogi art. 5 ust. 8 VI dyrektywy i art. 19 dyrektywy 112, a w związku z tym definicja ta może być stosowana przy wykładni pojęcia »przedsiębiorstwo« ujętego w art. 6 pkt 1 ustawy o VAT”.

Reasumując, przedsiębiorstwo „obejmuje każdy zespół składników materialnych i niematerialnych służących do realizacji określonych zadań gospodarczych, bez względu na to, czy obejmuje on całość, czy jedynie część majątku określonego podmiotu”. Tak więc art. 6 pkt 1 ustawy o VAT ma także zastosowanie do zbycia (w drodze podziału przez wydzielenie) zestawu składników materialnych i niematerialnych służących prowadzeniu działalności w zakresie przesyłania energii elektrycznej.

Sąd też podkreślił, że podział spółki przez wydzielenie, o którym mówi art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h., jest transakcją zbycia w rozumieniu art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Dorota Pokrop, doradca podatkowy, menedżer w Ernst&Young

Ten wyrok jest ważny przynajmniej z trzech powodów. Po pierwsze, dzięki takiej interpretacji zachowana będzie neutralność podatkowa procesów restrukturyzacyjnych. Do tej pory nie było z tym problemów tylko na gruncie ustawy o CIT. WSA w Warszawie uznał jednak, że „zbycie przedsiębiorstwa”, o którym mówi art. 6 ust. 1 ustawy o VAT, to także „zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa”. W związku z tym taka transakcja jest wyłączona z VAT.

Po drugie, wyrok ten potwierdza, że polski ustawodawca nieprawidłowo zaimplementował w art. 6 ust. 1 ustawy o VAT rozwiązania przyjęte w dyrektywie VAT. Chyba że interpretujemy go tak jak sąd, czyli że przedsiębiorstwo to również zorganizowana część przedsiębiorstwa, z pomocą której można samodzielnie wykonywać działalność gospodarczą.

Po trzecie, jeśli uznamy, że art. 6 ust. 1 ustawy o VAT odnosi się również do zorganizowanej części przedsiębiorstwa, to musimy konsekwentnie zastosować do niej także art. 91 ust. 9. Ten drugi przepis mówi o kontynuacji korekty podatku naliczonego dokonywanej przez nabywcę przedsiębiorstwa, czyli zgodnie z wykładnią warszawskiego WSA także nabywcę jego zorganizowanej części. Dzięki temu unikniemy obowiązku oddania przez spółkę, która wydziela majątek, części podatku naliczonego odliczonego przy zakupie np. wydzielanych środków trwałych.