Spór w sprawie dotyczył możliwości rozpoznania przychodu w związku z przeniesieniem własności zarejestrowanego znaku towarowego oraz prawa ochronnego tytułem wynagrodzenia za umarzane udziały. We wniosku o interpretację wskazano, że jedyny udziałowiec spółki podjął w 2014 r. decyzję o umorzeniu części udziałów, które posiadał w jej kapitale. Umorzenie wiązało się z obniżeniem kapitału zakładowego spółki i nastąpiło w trybie przewidzianym w art. 199 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.), czyli za zgodą wspólnika w drodze nabycia przez spółkę umarzanych udziałów za wynagrodzeniem, które określono w formie niepieniężnej (przeniesienie własności wspólnotowego znaku towarowego i prawa ochronnego).
Podatniczka zapytała, czy wobec przeniesienia własności znaku tytułem wynagrodzenia za umarzane udziały powstał po jej stronie przychód podlegający opodatkowaniu CIT. Sama uważała, że nie. Jednak fiskus nie podzielił tego stanowiska.
Jego zdaniem po stronie spółki powstanie przychód ze zbycia rzeczy lub praw majątkowych, o którym mowa w art. 14 ustawy o CIT. Będzie nim wartość ustalonego wynagrodzenia. Organ zaznaczył tylko, że w związku z odpłatnym zbyciem składników majątkowych (w tym praw majątkowych) spółka może rozliczyć nieuwzględnione dotąd koszty ich nabycia, wytworzenia bądź objęcia.
Innego zdania był jednak WSA w Gliwicach. Odwołując się do orzecznictwa, wskazał, że wypłata wspólnikowi wynagrodzenia za umorzone udziały ma charakter świadczenia jednostronnego i nieekwiwalentnego. Nie może być zatem uznana za odpłatne zbycie składników majątku spółki wtedy, gdy wypłata następuje w formie rzeczowej (niepieniężnej).
W ocenie sądu wypłata wynagrodzenia, m.in. za umorzone udziały lub tytułem dywidendy, w formie niepieniężnej, w tym przez przeniesienie prawa własności nieruchomości, nie jest odpłatnym zbyciem składników majątku spółki i nie powoduje powstania po stronie spółki przychodu z art. 14 ust. 1 ustawy o CIT. WSA zauważył, że przepis ten – w stanie prawnym obowiązującym w spornej sprawie – reguluje sposób ustalenia przychodu z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, ale podstawą jego zastosowania jest jedynie sytuacja, w której nastąpiło odpłatne zbycie. W przypadku umorzenia udziałów i przekazania wynagrodzenia wspólnikom za umorzone udziały w formie rzeczowej nie dochodzi do odpłatnego zbycia rzeczy lub praw. Zapłata za umorzone udziały nie jest równoznaczna z odpłatnym zbyciem. Nie jest to czynność odpłatna, gdyż świadczeniu ze strony spółki nie odpowiada żadne świadczenie ze strony wspólnika.
W ocenie sądu fiskus nieprawidłowo utożsamił wypłatę wynagrodzenia za umorzone udziały w formie niepieniężnej z umową sprzedaży (lub inną umową o charakterze wzajemnym). Przeniesienie składników majątkowych, stanowiące rozliczenie zobowiązania wobec udziałowca, nie ma charakteru odpłatnego zbycia prawa rzeczowego. Jest ono jednostronną czynnością prawną polegającą na przeniesieniu prawa do określonych składników majątkowych na wspólnika, którego udziały zostaną umorzone na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników. Świadczeniu spółki na rzecz wierzyciela nie odpowiada bezpośrednio żadne świadczenie z jego strony. Jest to jedynie realizacja zobowiązania wynikającego z uchwały wspólników.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 lutego 2016 r. (I SA/Gl 874/15).
Komentarz eksperta
Piotr Baraniak, radca prawny, doradca podatkowy w Kancelarii Ożóg Tomczykowski
Omawiany wyrok wpisuje się w dominującą linię orzeczniczą, według której wydanie przez spółkę określonej rzeczy w zamian za zwolnienie się z zobowiązania do zapłaty wynagrodzenia za umorzone udziały nie powoduje powstania przychodu dla spółki. Należy jednak pamiętać, że wyrażony w wyroku pogląd stracił na aktualności, ponieważ 1 stycznia 2015 r. znowelizowano ustawę CIT, dodając do niej art. 14a. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli podatnik reguluje swoje zobowiązanie poprzez spełnienie określonego świadczenia niepieniężnego, to jego przychodem jest wysokość zaspokojonego w ten sposób zobowiązania. Jednak gdyby wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego była wyższa od kwoty uregulowanego zobowiązania, to przychodem podatnika będzie wartość tego świadczenia niepieniężnego. Tak więc w obecnym stanie prawnym nie ma już znaczenia, czy spółka sprzeda określone aktywa i uzyskane stąd środki pieniężne przekaże wspólnikowi za umarzane udziały, czy po prostu wyda takiemu wspólnikowi część swojego majątku o charakterze niepieniężnym. Przed 2015 r. zagadnienie to nie było jednolicie pojmowane w orzecznictwie. Jednak większość sądów uznawała, że w przypadkach analogicznych do analizowanego spółka nie uzyskiwała przychodu podatkowego. Przekazanie aktywów spółki zamiast wypłaty wynagrodzenia za umorzone udziały (konstrukcja datio in solutum) nie mogło być bowiem utożsamiane ze sprzedażą tych aktywów albo ich zamianą na udziały podlegające następnie umorzeniu. Spółka nie uzyskiwała tu żadnego przysporzenia, gdyż wysokość zobowiązania uregulowanego na rzecz udziałowca odpowiadała wartości rynkowej wydanego przez spółkę majątku. Z wyroków sądowych wyłaniał się przy tym zakaz stosowania analogii na gruncie prawa podatkowego i wywodzenia tożsamych skutków, które miałyby miejsce, gdyby wpierw podatnik sprzedał część majątku, a z uzyskanych środków spłacił swego udziałowca.
