Jestem rolnikiem prowadzącym gospodarstwo rolne. Nie prowadzę pozarolniczej działalności gospodarczej ani działów specjalnych produkcji rolnej. Nie prowadzę zatem podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Z pól zbieram kamienie, które mogłyby uszkodzić maszyny rolnicze. Kamienie pochodzą wyłącznie z pól mojego gospodarstwa rolnego i zbierane były z powierzchni ziemi bez użycia maszyn. Zgłosiła się do mnie firma zainteresowana nabyciem kamieni, które składuję na terenie mojego gospodarstwa rolnego. Będzie to czynność jednorazowa. Zebrane kamienie przed sprzedażą nie będą obrabiane mechanicznie ani kruszone. Czy sprzedaż tych kamieni oznacza, że jako rolnik uzyskuję przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej i że powinienem założyć podatkową księgę przychodów i rozchodów? – pyta czytelnik.
Przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej (zob. art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
Działami specjalnymi produkcji rolnej są: uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro", fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnegoi nieśnego, wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych, hodowla dżdżownic, hodowla entomofagów, hodowla jedwabników, prowadzenie pasiek oraz hodowla i chów innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym (art. 2 ust. 3 ustawy o PIT). Nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej uprawy, hodowla i chów zwierząt w rozmiarach nieprzekraczających wielkości określonych w załączniku nr 2 do ustawy o PIT (zob. art. 2 ust. 3a ustawy o PIT). Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że rolnik nie prowadzi działów specjalnych produkcji rolnej, więc wątek ten nie będzie poruszany.
Przychodów osiąganych przez rolników ze sprzedaży kamieni z ich pól nie można uznać za przychody uzyskiwane z działalności rolniczej (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 listopada 2013 r., ITPB1/415-974/13/HD). Zatem nie korzystają one z wyłączenia określonego w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.
Jednorazowa transakcja
Działalność gospodarcza albo pozarolnicza działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową:
a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–9 ustawy o PIT (zob. art. 5a pkt 6 ustawy o PIT).
Działalność zarobkowa, która nie jest prowadzona w sposób zorganizowany i ciągły, jak będzie to miało miejsce w przypadku jednorazowej sprzedaży kamieni zebranych z pól wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, nie stanowi pozarolniczej działalności gospodarczej. A zatem uzyskane z tej sprzedaży przychody nie są zaliczane do źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, tj. do pozarolniczej działalności gospodarczej (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 listopada 2013 r., ITPB1/415-974/ 13/HD).
Osoby fizyczne są zobowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, jeżeli nie muszą prowadzić ksiąg rachunkowych, w sytuacji gdy wykonują działalność gospodarczą (zob. art. 24a ust. 1 ustawy o PIT).
Rolnik, który zwrócił się z pytaniem, nie prowadzi działalności gospodarczej, a – jak wskazano – sprzedaż kamieni nie kwalifikuje się do źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Oznacza to, że nie ma on obowiązku założenia i prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, także uproszczonej, tzn. prowadzonej przez rolników.
Otwarty katalog
Od sprzedaży kamieni trzeba jednak zapłacić podatek.
Ustawa o PIT rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Odrębnym źródłem przychodów są m.in. określone w art. 10 ust. 1 pkt 9 – inne źródła.
Przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, zostały wymienione przykładowo w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT.
Przepisy używają jednak sformułowania „w szczególności", co świadczy o przykładowym charakterze tego katalogu. Przychodami z innych źródeł są zatem także inne przychody, niewymienione wyraźnie w ustawie o PIT. Organy podatkowe przyjmują, że do przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT, mogą być zaliczone przychody uzyskane przez rolnika ze sprzedaży (jednorazowej) kamieni pochodzących (zebranych) z pól wchodzących w skład jego gospodarstwa (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 28 listopada 2013 r., ITPB1/415-974/13/HD).
Konsekwencją takiej klasyfikacji źródła przychodu (tj. inne źródła) jest spoczywający na rolniku, który osiągnie omawiany przychód, obowiązek wykazania go – łącznie z innymi dochodami (np. ze stosunku pracy, umów-zleceń lub o dzieło) – w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy (w przypadku rolnika nieprowadzącego działalności gospodarczej PIT-37), w którym uzyskał taki przychód, i obliczenia podatku należnego od sumy uzyskanych dochodów według skali podatkowej. W trakcie roku podatkowego nie ciąży natomiast na rolniku obowiązek wpłacania zaliczek na PIT.
Obowiązki ciążą na nabywcy
Taka kwalifikacja źródeł przychodu ze sprzedaży kamieni przez rolnika (tj. art. 20 ust. 1 ustawy o PIT – inne źródła) nadkłada również pewne obowiązki na nabywcę będącego przedsiębiorcą. Chodzi o obowiązek sporządzenia i przekazania rolnikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu dla miejsca zamieszkania rolnika informacji PIT-8C (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 sierpnia 2014 r., ITPB1/415-569/14/WM). Zgodnie bowiem z art. 42a ustawy o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które wypłacają należności lub świadczenia, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o PIT (z pewnymi wyjątkami), są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (formularz PIT-8C) i przesłać ją rolnikowi oaz urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania rolnika.
Rozliczenie z fiskusem do 30 kwietnia
W sytuacji opisanej w pytaniu rolnik powinien zapłacić PIT w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym uzyskał przychód ze sprzedaży. W tym terminie ma także obowiązek złożyć zeznanie PIT-37. Wyjątkiem będzie tu sytuacja, gdy uzyskane przychody ze sprzedaży kamieni łącznie z ewentualnymi przychodami opodatkowanymi według skali podatkowej (np. ze stosunku pracy, z umów-zleceń bądź o dzieło) nie przekroczą kwoty wolnej od podatku (w 2015 r. kwota wolna wynosi 3091 zł).
Przykład
Załóżmy, że rolnik oprócz działalności rolniczej (niepodlegającej opodatkowaniu PIT) oraz jednorazowej sprzedaży kamieni z własnego pola, nie uzyskał w 2015 r. żadnych innych przychodów podlegających opodatkowanej według skali podatkowej. Przychód ze sprzedaży tych kamieni wyniósł:
wariant I: 5000 zł – rolnik (podatnik) w terminie do 2 maja 2016 r. (30 kwietnia 2016 r. przypada w sobotę) składa zeznanie PIT-37 i płaci podatek (po zaokrągleniu do pełnych złotych) w wysokości 344 zł (5000 zł x 18 proc. – 556,02 zł = 343,98 zł)
wariant II: 3000 zł – rolnik (podatnik) nie płaci podatku (uzyskany dochód nie przekracza tzw. kwoty wolnej od podatku) i nie musi składać zeznania PIT-37 za 2015 r.
Autor jest doradcą podatkowym
Działalność rolnicza zdefiniowana w ustawach podatkowych
Działalnością rolniczą jest działalność polegająca na wytwarzaniu produktów roślinnych lub zwierzęcych w stanie nieprzetworzonym (naturalnym) z własnych upraw albo hodowli lub chowu, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowo-fermowego oraz hodowla ryb. Jest to także działalność, w której minimalne okresy przetrzymywania zakupionych zwierząt i roślin, w trakcie których następuje ich biologiczny wzrost, wynoszą co najmniej:
1) miesiąc – w przypadku roślin,
2) 16 dni – w przypadku wysokointensywnego tuczu specjalizowanego gęsi lub kaczek,
3) 6 tygodni – w przypadku pozostałego drobiu rzeźnego,
4) 2 miesiące – w przypadku pozostałych zwierząt
– licząc od dnia nabycia (art. 2 ust. 2 ustawy o PIT).
Za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej (zob. art. 2 ust. 4 ustawy o PIT w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym).
