Zgodnie z przepisami VAT, jeśli przedsiębiorca nie odliczył VAT przy zakupie samochodu, a następnie przekazał go nieodpłatnie, nie jest zobowiązany do naliczenia VAT przy nieodpłatnym przekazaniu. Natomiast późniejsze zbycie samochodu osobowego – będącego już częścią majątku prywatnego – zasadniczo znajdzie się poza sferą opodatkowania VAT.

Tak było do końca grudnia...

Do 31 grudnia 2013 r. ustawa o VAT przewidywała bowiem zwolnienie dla dostawy towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Przez towary używane – zgodnie ?z ustawą o VAT – należało rozumieć ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wynosił co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel. Tym samym przed 1 stycznia 2014 r., jeśli przedsiębiorca nabył samochód osobowy i nie odliczył od niego VAT (np. ze względu na to, że w chwili nabycia samochodu jeszcze nie prowadził działalności gospodarczej i nie był podatnikiem VAT, lub kupił samochód używany, od którego VAT nie był naliczony), ?a następnie po upływie co najmniej pół roku od dnia nabycia sprzedał ten samochód, to mógł skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Wraz z nowym rokiem zmieniły się zasady opodatkowania VAT sprzedaży samochodów osobowych wykorzystywanych w działalności gospodarczej.

...a teraz jest inaczej

Obecnie zwolnienie dla dostawy towarów używanych zostało usunięte z ustawy ?o VAT. Z kolei wprowadzone od 1 stycznia 2014 r. dodatkowe zwolnienie dotyczy tylko dostawy samochodów osobowych, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50 proc. lub 60 proc. kwoty podatku, nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł.

To zwolnienie nie obejmuje jednak swym zakresem przypadku, gdy samochód osobowy jest sprzedawany przez  podatnika, któremu w ogóle nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie samochodu osobowego. Taka sytuacja może dziwić, gdyż w świetle obowiązujących przepisów, jeśli podatnik nie odliczył VAT przy zakupie samochodu osobowego, to obecnie będzie musiał opodatkować jego sprzedaż. Natomiast jeśli odliczył VAT częściowo (tj. 60 proc. nie więcej niż 6000 zł), to ?w dalszym ciągu będzie mu przysługiwało zwolnienie od opodatkowania.

Kiedy trzeba zainstalować kasę

W przypadku samochodów, których sprzedaż będzie objęta VAT, ponieważ podatnikowi nie przysługiwało nawet częściowe odliczenie VAT przy ich zakupie, może się okazać, że przedsiębiorca będzie zmuszony zainstalować kasę fiskalną, jeśli sprzedaż samochodu osobowego będzie miała miejsce na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Obecny limit zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy to ?20 000 zł. Biorąc jednak pod uwagę, że kwota uzyskana ze sprzedaży samochodów osobowych może przekroczyć ten limit, sprzedaż ta będzie jednocześnie powodować utratę prawa do zwolnienia z obowiązku posiadania kasy fiskalnej. Zgodnie z interpretacjami organów podatkowych, jeśli przekroczenie kwoty obrotu  uprawniającej do korzystania ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia kasy następuje ?w wyniku jednorazowej transakcji sprzedaży, to takiej transakcji podatnik nie musi ewidencjonować na kasie fiskalnej (tak wypowiedziała się m.in. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 10 kwietnia 2013 r., IBPP3/443-83/13/KG). Trzeba jednak pamiętać, że obowiązek zainstalowania kasy pojawi się już przy  kolejnej transakcji sprzedaży towarów na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.

Są pewne możliwości

Niezależnie od tego należy wskazać, że przepisy VAT przewidują jednak pewną możliwość uniknięcia opodatkowania VAT w razie sprzedaży samochodów osobowych, przy nabyciu których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy samochód osobowy zostanie przed sprzedażą przekazany nieodpłatnie na cele osobiste, np. podatnika lub jego małżonka. Z treści art. 7 ust. 2 ustawy o VAT wynika bowiem, że opodatkowaniu podlega nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, ale tylko, jeśli podatnikowi przysługiwało ?w całości lub części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia. Jeśli zatem podatnik przy nabyciu samochodu osobowego nie miał w ogóle prawa do odliczenia VAT, to przepis ten nie znajdzie zastosowania (tj. nieodpłatne przekazanie samochodu osobowego na cele osobiste nie będzie opodatkowane).

Jednocześnie należy wskazać, że w sytuacji, gdy samochód osobowy zostanie wyprowadzony z majątku przedsiębiorstwa i przekazany do majątku prywatnego, to zasadniczo należy uznać, że jego późniejsze zbycie będzie wyłączone z opodatkowania VAT. W takim bowiem przypadku sprzedawca (nawet jeśli jest on osobą prowadzącą działalność gospodarczą) przy zbyciu samochodu zasadniczo nie będzie działał w charakterze przedsiębiorcy, lecz będzie rozporządzał swoim majątkiem osobistym, co w świetle przepisów pozostaje poza sferą opodatkowania VAT. Pogląd ten podzieliła m.in. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 20 grudnia 2013 r. (IPTPP4/?443-691/13-4/OS).

—Kinga Baran jest menedżerem w Dziale Doradztwa Podatkowego Mazars

—Malwina Dąbrowska ?jest konsultantką w Dziale Doradztwa Podatkowego Mazars