Mimo rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych, organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych potwierdzają, że członek zarządu działający równocześnie na podstawie kontraktu menedżerskiego może być podatnikiem VAT.

Oznacza to, że odpowiednie ukształtowanie postanowień kontraktu menedżerskiego pozwala na zminimalizowanie ryzyka podatkowego związanego z odliczaniem VAT z faktur wystawianych przez menedżera – członka zarządu.

Trzy przesłanki

Zgodnie z art. 15 ust. 3 ustawy o VAT nie stanowią samodzielnej działalności gospodarczej czynności podejmowane na podstawie m.in. umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktu menedżerskiego bądź umowy o podobnym charakterze, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności pomiędzy ich wykonawcą ?a zleceniodawcą istnieje stosunek podporządkowania co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia, ?a także ograniczenia odpowiedzialności wykonawcy względem osób trzecich.

W praktyce oznacza to ustanowienie trzech przesłanek, których łączne spełnienie wyłącza uznanie osoby działającej na podstawie kontraktu menedżerskiego za podatnika VAT. Chodzi o:

1) ?podporządkowanie przy wykonywaniu czynności,

2) ?odgórnie ustalone zasady wynagrodzenia oraz

3) ?brak odpowiedzialności względem osób trzecich za skutki podejmowanych działań.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych oraz interpretacji podatkowych wynika, że ?w przypadku menedżera będącego równocześnie członkiem zarządu spełnione są dwie pierwsze przesłanki dotyczące podporządkowania co do warunków wykonywania czynności oraz wynagradzania. Wynika to z tego, że członek zarządu działa w ramach stosunku organizacyjnego spółki oraz w jej imieniu?i na jej rzecz, a także w każdej chwili może być odwołany przez organ powołujący. Podporządkowanie w zakresie zasad wynagradzania wynika natomiast ?z tego, że zapłata za wykonywane czynności zazwyczaj jedynie w niewielkiej części jest uzależniona od wyników ekonomicznych, a jej wysokość jest ustalana przez inne podmioty (np. organ powołujący w uchwale), a nie przez samego menedżera.

Kto ponosi odpowiedzialność

Wątpliwości budzi natomiast kwestia ponoszenia odpowiedzialności wobec osób trzecich. W wyroku z 23 sierpnia 2012 r. ?(I FSK 1645/11) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że członek zarządu co do zasady nie ponosi odpowiedzialności wobec osób trzecich za podejmowane czynności, gdyż odpowiedzialność tę przejmuje spółka, w imieniu i na rzecz której działa członek zarządu. Tym samym z samego faktu, że menedżer jest równocześnie członkiem zarządu, wynika, że nie może on zostać uznany za podatnika VAT. Powyższe zapatrywania podtrzymały również inne sądy: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku ?z 22 maja 2013 r. (I SA/Łd 375/13) i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 25 marca 2013 r. (III SA/Wa 2537/12). Wyroki te są nieprawomocne.

Niejednolite stanowisko...

Przeciwne stanowisko zaprezentował WSA w Gdańsku ?w wyroku z 24 września 2013 r. ?(I SA/Gd 792/13; wyrok nieprawomocny). Dokonując szczegółowej analizy bezwzględnie obowiązujących przepisów regulujących odpowiedzialność członków zarządu, sąd stwierdził, że członek zarządu ponosi w określonych sytuacjach odpowiedzialność nie tylko wobec spółki, ale także wobec osób trzecich, m.in. Skarbu Państwa i wierzycieli spółki. W ocenie sądu potwierdzeniem faktycznego ponoszenia tej odpowiedzialności jest zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przez menedżera – członka zarządu. W przypadku gdy kontrakt menedżerski zobowiązuje go do zawarcia takiej umowy, na podstawie której ubezpieczenie obejmie odpowiedzialność deliktową ?i kontraktową wynikającą ?z roszczeń zarówno spółki, jak ?i innych podmiotów, należy uznać, że wykonuje on samodzielną działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT.

Pogląd zaprezentowany przez WSA w Gdańsku podzielają również organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych, m.in. Izba Skarbowa w Warszawie ?w interpretacji z 24 września 2013 r. (IPPP2/443-737/13-3/KOM), Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 9 lipca 2013 r. (ILPP2/443-271/13-5/MR) oraz Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 5 lipca 2013 r. (IBPP1/443-283/13/AW).

...więc warto spytać urzędników

Wobec faktu, że przytoczone wyżej rozbieżne wyroki sądów administracyjnych są nieprawomocne, należy się spodziewać, że ostatecznie spór zostanie rozstrzygnięty przez NSA.

Zanim to jednak nastąpi, warto rozważyć uzyskanie interpretacji indywidualnej, która poprzez uznanie statusu menedżera – członka zarządu jako podatnika VAT, potwierdzi prawo do odliczania podatku naliczonego z wystawianych przez niego faktur.

—Aleksandra Solawa, konsultantka podatkowa ?w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach