- Spółka z o.o. otrzymała pożyczkę od jej wspólnika. Pożyczka jest oprocentowana – spółka będzie musiała płacić wspólnikowi (pożyczkodawcy) odsetki. Czy te odsetki będą jego przychodem? Czy spółka powinna pobierać od nich zaliczkę na podatek dochodowy? – pyta czytelnik.

Umowa pożyczki została uregulowana w przepisach prawa cywilnego. W myśl art. 720 k.c. pożyczka jest umową, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Pomimo, że pożyczka zasila tylko czasowo majątek biorącego pożyczkę, skutki jej udzielenia mają wpływ na powstanie przychodu, który trzeba opodatkować.

Przykład

Piotr Malinowski – udziałowiec będący osobą fizyczną – udzielił spółce z o.o. oprocentowanej pożyczki. Spółka spłaca pożyczkę wraz odsetkami w ratach miesięcznych. Całość kapitału razem z odsetkami powinna być spłacona do 30 czerwca 2013 roku. Czy spółka jako płatnik powinna pobrać i zapłacić podatek?

Według art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodami są m.in. otrzymane lub postawione do dyspozycji w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne. Do źródeł przychodów ustawa zalicza również kapitały pieniężne, a za przychody z kapitałów pieniężnych zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 1 uważa się m.in. odsetki od pożyczek.

Oznacza to, że w tym przypadku odsetki od udzielonej pożyczki są źródłem przysporzenia majątkowego i stanowią dla udziałowca przychód z kapitałów pieniężnych. Przychód powstanie w momencie wypłacenia przez spółkę odsetek lub postawienia ich do dyspozycji pożyczkodawcy.

Spółka jest płatnikiem PIT i ma obowiązek pobrać z tytułu wypłaconych odsetek od pożyczki zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19 proc. bez pomniejszania go o koszty uzyskania przychodu (art. 30a ust. 1 pkt 1 i ust. 6 ustawy o PIT).

Ponadto płatnik ma obowiązek:

- wpłacić podatek do urzędu skarbowego właściwego dla swojej siedziby,

- przekazać podatek w terminie do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym wypłacono odsetki,

- w terminie do końca stycznia następnego roku złożyć roczną deklarację o zryczałtowanym podatku dochodowym PIT-8AR.

Przychodu z tytułu odsetek opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem dochodowym nie łączy się z innymi dochodami. Dlatego udziałowiec nie wykazuje go w rocznym zeznaniu podatkowym.

Może być od nierezydenta...

Warto się także zastanowić, co będzie w przypadku, gdy oprocentowanej pożyczki udzielił spółce z o.o. mającej siedzibę w Polsce cudzoziemiec będący jej udziałowcem. Czy spółka ta również powinna pobrać zryczałtowany podatek dochodowy?

Według ogólnej zasady, wypłacając odsetki od pożyczki udzielonej przez osobę zamieszkałą za granicą, spółka jako płatnik ma obowiązek pobrać zryczałtowany podatek dochodowy według zasad określonych w art. 30a ust. 1 pkt 1 i ust. 6 ustawy o PIT. Przepisy te należy stosować z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska.

Zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy lub niepobranie podatku zgodnie z umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

Jeśli więc pożyczkodawca przedłoży płatnikowi zaświadczenie, że mieszka w innym państwie, to do opodatkowania przychodu z odsetek stosuje się postanowienia właściwej umowy międzynarodowej. Gdy z umowy wynika, że przychód z odsetek może być opodatkowany w Polsce, to płatnik przekazuje podatek według wcześniej omówionych zasad.

Kwotę zryczałtowanego podatku płatnik wykazuje w deklaracji PIT-8AR. Jednocześnie w terminie do końca lutego następnego roku płatnik powinien przekazać pożyczkobiorcy oraz urzędowi skarbowemu właściwemu dla opodatkowania osób zagranicznych imienną informację IFT-1R.

... albo przez Internet

Od pewnego czasu na rynku pojawiła się branża pożyczek społecznościowych (tzw. social lending) polegających na tym, że osoby fizyczne mające wolne środki pieniężne udzielają pożyczek innym osobom za pośrednictwem serwisu internetowego.

Osoba, która chce otrzymać pożyczkę, zamieszcza na stronie serwisu aukcję, w której określa wysokość pożyczki, termin spłaty i oprocentowanie. Umowa pożyczki zostaje zawarta przez Internet. Również jej spłata wraz z odsetkami następuje za pośrednictwem Internetu. W praktyce pojawił się spór, czy tego typu czynności powinny być wykonywane w ramach działalności gospodarczej, czy też nie.

W interpretacji z 5 lipca 2012 r. (ITPB1/415-495/12/MR) Izba Skarbowa w Bydgoszczy stwierdziła, że „przychody uzyskiwane z tytułu udzielania pożyczek przez Internet stanowią przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej. W przypadku spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę, przychodem wnioskodawcy będzie wysokość otrzymanych z tytułu udzielonej pożyczki odsetek w momencie ich otrzymania".

Stanowisko to zostało utrzymane w wyroku NSA z 16 lutego 2012 r. (II FSK 1472/10). Sąd stwierdził, że „działalność skarżącego polegająca na udzielaniu pożyczek w ramach portalu społecznościowego stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma ona bowiem charakter zarobkowy, a aktywność podatnika nastawiona jest na uzyskiwanie zysku w postaci odsetek od udzielanych pożyczek".

Właściwa kwalifikacja

Nie ma wątpliwości, że skoro czynności polegające na udzielaniu pożyczek mają charakter powtarzający się i wskazują na zamiar ich wykonywania, to powinny być świadczone w ramach działalności gospodarczej wymagającej rejestracji.

W takim przypadku przychody z tytułu odsetek należy zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej, a nie do przychodów z kapitałów pieniężnych.