Udzielanie pożyczek przez Internet - opodatkowanie PIT

- Mam wolny kapitał, który zamierzam przeznaczyć na udzielanie pożyczek dla osób prywatnych. Zarejestrowałem się więc na internetowym portalu pożyczkowym typu social lending. Czy odsetki, które w ten sposób uzyskam, są przychodem z kapitałów pieniężnych czy z działalności gospodarczej?

– pyta czytelnik.

Portale społecznościowe umożliwiające nawiązywanie kontaktów między osobami, które zamierzają udzielić pożyczki, a tymi, którzy chcieliby ją otrzymać, cieszą się zainteresowaniem. Oczywiście pożyczki te są oprocentowane.

Od uzyskanych odsetek pożyczkodawca musi zapłacić podatek.

Dwa źródła przychodów

Zgodnie z ustawą o PIT odsetki z tytułu udzielonej pożyczki mogą zostać zakwalifikowane do dwóch różnych źródeł przychodów:

- działalności gospodarczej lub

- przychodów z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych.

Definicja tego pierwszego źródła zawarta jest w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT. Zgodnie z nim za działalność gospodarczą uznaje się działalność zarobkową:

- wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,

- polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,

- polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4 – 9 ustawy o PIT.

Artykuł 17 ust. 1 ustawy o PIT mówi natomiast, że za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. odsetki od pożyczek. Są one opodatkowane 19-proc. zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Takie zasady stosuje się, gdy udzielanie pożyczek nie jest przedmiotem działalności gospodarczej (art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).

Stanowisko fiskusa

Zdaniem organów podatkowych odsetki od opisanych w pytaniu pożyczek są przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej. To dlatego, że czynności związane z udzielaniem pożyczek przez Internet, za pośrednictwem serwisów internetowych typu social lending, podejmowane są w celu zarobkowym we własnym imieniu i na własny rachunek. Pożyczki te udzielane są ponadto w sposób zorganizowany, a wykonywana działalność, z uwagi na wielokrotne udzielanie pożyczek osobom fizycznym, ma charakter ciągły.

Aktywność podatnika nastawiona jest bowiem na uzyskiwanie zysku w postaci odsetek od udzielanych pożyczek. Organy podatkowe podkreślają, że działalność ta nie ma charakteru przypadkowego, gdyż składa się z szeregu powiązanych czynności zmierzających do uzyskania przychodu.

O zorganizowanym i uporządkowanym charakterze działań podatnika świadczy choćby wybór sposobu udzielania pożyczek (portalu internetowego), zapewnienie sobie możliwości stałego korzystania z określonych narzędzi informatycznych niezbędnych do realizacji zaplanowanych celów, czy to poprzez wykorzystanie sprzętu już posiadanego, nabycie nowego czy też korzystanie z tego, który stanowi własność osób trzecich.

Wszystkie powyższe elementy wskazują na zaplanowany rodzaj aktywności podatnika, co jest cechą szczególną zorganizowanego charakteru działań. Tego rodzaju działania nie mogą mieć ze swej istoty charakteru incydentalnego. Wymagają one podejmowania szeregu zaplanowanych i przemyślanych czynności.

Co więcej, pożyczkodawca świadczy w tym przypadku usługi udzielania pożyczek w sposób ciągły. Wobec tego zdaniem fiskusa uzyskany w ten sposób dochód należy traktować jako taki, którego źródłem jest działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawa o PIT).

Rozbieżne orzecznictwo

Kwestia opodatkowania odsetek od pożyczek udzielanych za pośrednictwem portali internetowych była także przedmiotem rozstrzygnięć sądów administracyjnych. I tak, z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 maja 2011 r. (II FSK 142/10) wynika, że odsetki uzyskane przez pożyczkodawcę z tytułu pożyczki udzielonej za pośrednictwem portalu internetowego są przychodem z kapitałów pieniężnych.

Sąd uznał, że „zestawienie treści art. 5a pkt 6 i art. 14 ust. 2, art. 13 pkt 9 , art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT wskazuje na to, iż jeżeli w ramach działalności wykonywanej zarobkowo, w sposób zorganizowany i ciągły, we własnym imieniu, na własny lub cudzy rachunek podatnik osiąga przychody, które jednocześnie odpowiadają opisowi przychodów z innego niż pozarolnicza działalność gospodarcza źródła przychodu i nie zostały zaliczone w sposób jednoznaczny do przychodów z tej działalności, to przychody te stanowią przychód z tego innego źródła”.

Inne stanowisko znajdziemy jednak w orzeczeniu NSA z 16 lutego 2012 r. (II FSK 1472/10). Skład orzekający w tej sprawie uznał, że osoba chcąca inwestować w pożyczki w Internecie powinna wykonywać te czynności w ramach działalności gospodarczej. Zaliczenie odsetek od pożyczek do tego źródła skutkuje po stronie pożyczkodawcy koniecznością zarejestrowania się jako przedsiębiorca i opłacania zaliczek na podatek dochodowy na zasadach przewidzianych dla dochodów uzyskanych z tej działalności.