Opisana sytuacja to tzw. rabat towarowy (inaczej rabat naturalny). Konsekwencje w VAT udzielania takich rabatów rodzą pewne wątpliwości w praktyce.
Przy ich rozliczaniu możliwe są dwie kwalifikacje tego rodzaju operacji: potraktowanie przekazania dodatkowej ilości towarów
- jako rabatu udzielonego w ramach zasadniczej transakcji (wpływającego na obniżenie ceny jednostkowej w tej transakcji) albo
- jako odrębnego nieodpłatnego świadczenia na rzecz kontrahenta, niepowiązanego z żadną konkretną sprzedażą.
W każdej z nich skutki w VAT przyznania rabatu towarowego będą odmienne.
Zmniejszenie podstawy opodatkowania
Typową sytuacją jest, że udzielenie rabatu wiąże się bezpośrednio z wynagrodzeniem za konkretną dostawę lub dostawy, a dodatkowe towary są wydawane w ramach tego samego stosunku prawnego co ta dostawa (wtedy de facto możemy mówić o „rabacie”, który ze swej natury powinien się odnosić do określonej transakcji).
Nie ma znaczenia, kiedy zostaną przekazane dodatkowe towary, tj. czy nastąpi to łącznie z dostawą zasadniczą, czy już po niej. Tak rozumiany „rabat naturalny” powinien być traktowany dla celów VAT tak jak pieniężny rabat transakcyjny, wpływający na odpowiednie obniżenie podstawy opodatkowania zasadniczej transakcji, której dotyczy.
Jest to zgodne z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (np. wyrok w sprawie Tolsma, C-16/93) a także z polskimi regulacjami określającymi zasady ustalania podstawy opodatkowania dla celów VAT. W myśl art. 29 ust. 4 ustawy o VAT podstawę tę zmniejsza się bowiem m.in. o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów.
W analizowanej sytuacji podatnik udzielający rabatu powinien uwzględnić go na fakturze lub odpowiednio wystawić korektę faktury dokumentującej transakcję, jeśli wydanie dodatkowych towarów nastąpi już po rozliczeniu zasadniczej dostawy. Akceptują to również organy podatkowe (tak np. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 10 listopada 2010, IPPP2/443-648/10-2/IG).
Zdarza się, że przekazania towarów nie można ściśle powiązać z żadną konkretną transakcją, lecz następuje ono w ramach odrębnego stosunku prawnego. W mojej ocenie trudno wówczas klasyfikować je w kategoriach rabatu, co nie zmienia faktu, że w praktyce takie działania również traktowane są często jako rabaty towarowe.
Nieodpłatne świadczenie
Tego rodzaju wydanie gratisowych towarów należałoby wówczas zakwalifikować jako odrębną nieodpłatną czynność, wymagającą tym samym odrębnego rozpatrzenia pod kątem jej kwalifikacji na gruncie VAT.
Opodatkowanie VAT nieodpłatnych przekazań towarów reguluje art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Redakcja tego przepisu w brzmieniu sprzed 1 kwietnia 2011 była wadliwa, bo jego ówczesna literalna wykładnia prowadziła do wniosków niezgodnych z regulacjami wspólnotowymi.
Uzależniał on bowiem objęcie VAT nieodpłatnej dostawy towarów nie tylko od prawa przekazującego do odliczenia VAT z tytułu ich nabycia, lecz również od równoczesnego wykazania braku związku przekazania z działalnością przedsiębiorstwa podatnika. Tymczasem na gruncie przepisów wspólnotowych do opodatkowania nieodpłatnych przekazań wystarczyło zasadniczo spełnienie wyłącznie pierwszej z tych przesłanek.
W związku tym że udzielanie rabatów towarowych zasadniczo ma jednoznaczny związek z działalnością przedsiębiorstwa, w stanie prawnym obowiązującym do kwietnia 2011 podatnicy stali na stanowisku, że tego rodzaju przekazania nie podlegają VAT.
Co się zmieniło
Pogląd ten nie był aprobowany przez organy podatkowe, natomiast był podzielany przez sądy administracyjne, których wyroki ukształtowały w tym zakresie w miarę jednolitą, korzystną dla podatników linię orzeczniczą (zob. np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 marca 2009, I FPS 6/08).
Ostatnia nowelizacja wspomnianego przepisu zmieniła jednak jego korzystne dla podatników brzmienie.
Obecnie wystarczającą przesłanką opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów jest już wyłącznie prawo przekazującego do odliczenia VAT przy ich nabyciu.
Aktualnie bez znaczenia pozostaje zatem, czy przekazanie takie ma związek z działalnością przedsiębiorstwa przekazującego podatnika, czy nie.
Pomijając kwestię przekazań rabatów towarowych spełniających definicje prezentów o małej wartości, „rabaty towarowe” polegające na nieodpłatnym przekazaniu towarów niezwiązanych z konkretną odpłatną dostawą podlegają więc VAT.
Autor jest doradcą podatkowym w kancelarii Gide Loyrette Nouel
Czytaj też:
Zobacz serwis:
» Podatki i księgi » VAT » Podstawa opodatkowania i podatek należny » Rabaty i upusty
» Podatki i księgi » VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Dostawa towarów » Nieodpłatne przekazanie towarów
