To zła wiadomość dla wszystkich, którzy do tej pory nie płacili podatku, bo ich pensje były finansowane z programów UE. Niestety, Naczelny Sąd Administracyjny (sygnatura akt II FSK 48/10) zmienił zdanie w tej kwestii i uznał, że pracownicy również nie mają prawa do zwolnienia z podatku dochodowego.

Chodzi o zwolnienie uregulowane w art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307).

Sprawa nie jest nowa

Prawdziwy kłopot ze stosowaniem tego przepisu zaczął się po wejściu Polski do UE, kiedy krajowe firmy masowo zaczęły korzystać z unijnych dofinansowań. Podatnicy pytali o prawo do zwolnienia, a fiskus wydawał sprzeczne interpretacje. Zdarzało się, że część pracowników tej samej firmy płaciła podatek, bo ich organ podatkowy odmówił zwolnienia, a inni nie, bo w innym miejscu fiskus był bardziej łaskawy.

W tej sprawie podatnik również początkowo nie korzystał ze zwolnienia. W sierpniu 2008 r. wystąpił jednak o stwierdzenie nadpłaty w PIT za cały 2007 r. Podkreślił, że będąc pracownikiem instytutu, który w swojej działalności badawczo-rozwojowej wprowadza projekty finansowane z bezzwrotnych środków pomocowych UE, uczestniczył w bezpośredniej realizacji projektów objętych programami badań ramowych oraz inicjatywy wspólnotowej Interreg. W jego ocenie pracodawca, kierując się błędną wykładnią ministra finansów z 30 sierpnia 2006 r. (nr DD6-8213-8/06/DZ/412), bezpodstawnie pobierał podatek od wypłacanego mu wynagrodzenia.

Fiskus odmówił zwrotu. Jego decyzję potwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Podatnik złożył skargę kasacyjną do NSA. Przed sądem jego pełnomocnik, radca prawny Ryszard Brudkiewicz, przekonywał, że celem ustawodawcy było uprzywilejowanie pracowników i objęcie ich spornym zwolnieniem. Zwrócił też uwagę na rozbieżności w praktyce organów podatkowych i sądów administracyjnych pierwszej instancji. – Nie można naprawiać błędów ustawodawcy nadinterpretacją przepisów – mówił mecenas Brudkiewicz.

Wyjątek to wyjątek

Pełnomocnik organu podatkowego, radca prawny Aleksandra Lutow, wniosła o oddalenie skargi kasacyjnej. – Ulgi i zwolnienia podatkowe są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania i trzeba je interpretować w sposób ścisły – podkreślała.

Sąd kasacyjny przyznał jej rację. – Wyrok sądu pierwszej instancji mimo częściowo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu – wyjaśnił sędzia Bogusław Dauter.

W ocenie NSA wykładnia historyczna, na którą zwracał uwagę pełnomocnik podatnika, wskazuje raczej, że ustawodawca – choć nieudolnie – zmianami dążył do ograniczenia prawa do zwolnienia.

Sąd przypomniał, że pierwsza zmiana przepisów wykluczyła możliwość zwolnienia w wypadku zleceń, bo podatnicy zaczęli je stosować, żeby nie płacić podatku. Potem doprecyzowano, że zwolnieniu nie podlegają zlecenia bez względu na rodzaj umowy. Pojęcie „zleca" należy w tym wypadku rozumieć szeroko i uznać, że kryje się pod nim każdy rodzaj umowy.

– NSA stoi na stanowisku, że pracownik jest opodatkowany. W przeciwnym razie te same środki byłyby zwolnione podwójnie: raz w podatku dochodowym od osób prawnych u spółki jako pracodawcy, a drugi raz w podatku dochodowym od osób fizycznych u jej pracownika – podkreślił sędzia.

Jednocześnie skład orzekający podkreślił, że korzystne dla pracowników stanowisko zaprezentowane w wyroku NSA z 14 stycznia 2009 r. (sygn. II FSK 1457/07) miało charakter incydentalny.

Ta nieoczekiwana zmiana stanowiska przez NSA może mieć daleko idące konsekwencje. Już wkrótce fiskus może przestać tolerować korzystanie przez pracowników ze zwolnienia. Kłopoty mogą mieć zwłaszcza ci, którzy nie zapłacili podatku od pensji sfinansowanej z funduszy UE i nie uzyskali korzystnej dla siebie interpretacji. Muszą się bowiem liczyć z tym, że fiskus zażąda zapłaty podatku wraz z odsetkami. Wyrok jest prawomocny.

Kiedy dochód nie podlega PIT

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy o PIT zwolnione z podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:

- pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii

Europejskiej i z programów NATO przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra, agencje rządowe lub agencje wykonawcze (również w razie pośredniego przekazania środków) oraz

- podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca – bez względu na rodzaj umowy – wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem.

Zobacz więcej:

» Podatki i księgi » Podatek dochodowy » Dochody pracownika i zleceniobiorcy » Dotacje i refundacje

» Podatki i księgi » Podatek dochodowy » PIT i CIT » Zwolnienia, ulgi i odliczenia » Dotacje i dofinansowania