Wątpliwości co do podatkowego traktowania premii pieniężnych zapoczątkowało wydanie przez ministra finansów ogólnej[b] interpretacji 30 grudnia 2004 r. (PP3-812-1222/2004/AP/4026)[/b], w której rozróżnił konsekwencje premii pieniężnych w podatku[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827] VAT[/link] zależnie od okoliczności ich przyznania.

[srodtytul]Rabat albo usługa[/srodtytul]

I tak zdaniem MF, gdy wypłacona premia pieniężna była związana z konkretną dostawą, powinna być traktowana dla celów VAT tak jak rabat, ponieważ ma bezpośredni wpływ na wartość tej dostawy i, w efekcie, prowadzi do obniżenia jej ceny.

W celu udokumentowania udzielonego rabatu sprzedawca powinien wystawić fakturę korygującą zmniejszającą podstawę opodatkowania o kwotę wypłaconej premii.

Natomiast gdy premie pieniężne wypłacane były z tytułu dokonywania przez nabywcę zakupów określonej wartości lub ilości towarów w określonym czasie (lub dokonywania płatności za zrealizowane dostawy w pewnym okresie) i premie te nie były związane z żadną konkretną dostawą, należy uznać, że miały związek z określonymi zachowaniami nabywcy.

W takiej sytuacji, zdaniem MF, mielibyśmy do czynienia ze świadczeniem usług przez nabywcę na rzecz sprzedawcy, a premia pieniężna stanowiłaby wynagrodzenie z tytułu nabycia tych usług.

Transakcja taka powinna zatem podlegać VAT na zasadach ogólnych i być udokumentowana fakturą VAT wystawioną przez nabywcę towarów otrzymującego premię pieniężną.

[srodtytul]Co na to sądy[/srodtytul]

Stanowisko MF, że premia wypłacana z tytułu zakupu określonej ilości produktów, niezwiązana z konkretną ich dostawą, jest wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez nabywcę, zostało zakwestionowane przez sądy administracyjne.

Z orzecznictwa wynika, że wypłata premii pieniężnej powinna być neutralna dla celów VAT, bo nie wiąże się z nią żadna usługa świadczona przez nabywcę. Z samego faktu, że nabywca kupuje towary i za nie płaci, nie można wnosić, że świadczy on usługę na rzecz sprzedawcy.

Brak jest bowiem odrębnego stosunku prawnego pomiędzy kontrahentami tworzącego jakiekolwiek zobowiązanie, które mogłoby być podstawą świadczenia usług.

Ponadto, zdaniem sądów, przyjęcie, że zakup określonej ilości towaru może być świadczeniem usług, prowadziłoby do podwójnego opodatkowania tego samego świadczenia VAT, raz jako dostawy towarów wykonanej przez sprzedawcę produktów leczniczych na rzecz nabywcy i drugi raz jako świadczenia usług przez nabywcę produktów leczniczych na rzecz sprzedawcy.

Tymczasem podwójne opodatkowanie jest niedopuszczalne w świetle podstawowych zasad prawa konstytucyjnego i podatkowego.

[srodtytul]Fiskus zmienia zdanie[/srodtytul]

Podejście organów podatkowych do tematu premii pieniężnych w ostatnim latach istotnie się zmieniało.

W 2007 r., w ślad za orzecznictwem sądowym, zrewidowały swoje poglądy, wskazując, że premie pieniężne z tytułu przekroczenia określonego pułapu zakupów w danym okresie rozliczeniowym nie są jednak usługą, i nie podlegają VAT.

Ale na krótko, bo w 2008 r. wróciły do stanowiska zaprezentowanego w[b] interpretacji MF z 30 grudnia 2004 r.[/b]

Kolejną zmianę można było zaobserwować w lipcu 2009 r. Pojawiły się indywidualne interpretacje podatkowe wydawane przez MF za pośrednictwem dyrektorów izb skarbowych, wskazujące, że premie pieniężne wypłacane przez sprzedawców z tytułu nabycia określonej ilości towarów nie są związane z uzyskaniem świadczenia wzajemnego, gdyż nie może nim być sam fakt dokonywania zakupów.

Ponadto premia z tytułu dokonywania zakupów w danym okresie rozliczeniowym nie jest związana z konkretną dostawą, gdyż jest rezultatem wszystkich dostaw w danym okresie rozliczeniowym.

W konsekwencji premie pieniężne są neutralne pod względem VAT (tak np. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 1 lipca 2009 r., IPPP2/443-346/ 09-2/BM, interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 6 lipca 2010 r., ITPP2/443-287/ 09/AD).[/b]

[srodtytul]A jednak rabat[/srodtytul]

Nie zakończyło to jednak kontrowersji związanych z premiami pieniężnymi. Na początku sierpnia 2009 r. zaczęły się bowiem pojawiać interpretacje, zgodnie z którymi premia pieniężna z tytułu przekroczenia określonego poziomu zakupów w danym okresie rozliczeniowym jest rabatem obniżającym podstawę opodatkowania VAT.

W zasadzie wszystkie najnowsze interpretacje (z nielicznymi wyjątkami) jednolicie klasyfikują premie pieniężne jako rabaty (por. [b]interpretacje Izby Skarbowej w Warszawie z 17 lutego 2010 r., IPPP1-443-1276/09-4/JB, i 12 lutego 2010 r., IPPP1-443-1359/09-4/ISz, Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 stycznia 2010 r., ITPP2-443-864/09/AK). [/b]

Zgodnie z nimi premię pieniężną można przyporządkować do konkretnych dostaw w danym okresie rozliczeniowym, bowiem obrót uprawniający do premii ustalany jest na podstawie sumy zakupów dokonywanych w konkretnym przedziale czasowym.

Warto także zwrócić uwagę na interpretacje podatkowe wydawane sprzedawcom produktów płacącym premie pieniężne potwierdzające, że premie z tytułu przekroczenia określonego pułapu zakupów w danym okresie rozliczeniowym nie są wynagrodzeniem z tytułu świadczonych usług, i w efekcie VAT naliczony na fakturach dokumentujących takie rzekome usługi nie może być przez sprzedawców odliczany (por. np. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 12 stycznia 2010 r., ITPP1/443-991/ 09/MS, interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 18 grudnia 2009 r., IPPP1-443-1001/09-2/MP). [/b]

Interpretacje te zawierają końcowy komentarz, zgodnie z którym organ wydający interpretację nie rozstrzyga o kwestii ewentualnego uznania premii pieniężnej za rabat, z uwagi na brak zapytania o tę kwestię we wniosku o interpretację.

[b]Oznacza to, że na pewno premia pieniężna nie jest wynagrodzeniem za usługę podlegającą VAT, ale jednocześnie sugeruje, że może być potencjalnie zakwalifikowana jako rabat obniżający obrót.[/b]

[srodtytul]Trzy różne interpretacje[/srodtytul]

Nie jest to koncepcja pozbawiona ekonomicznej racjonalności, ma jednak zasadniczą wadę: jest sprzeczna nie tylko z dotychczasowym stanowiskiem organów podatkowych, ale i bogatym orzecznictwem sądowym.

W konsekwencji mamy do czynienia z kuriozalną sytuacją: w obrocie prawnym znajdują się setki sprzecznych ze sobą interpretacji dotyczące tych samych stanów faktycznych.

[b]Można je podzielić na trzy grupy:

- te uznające, że premie pieniężne są neutralne dla celów VAT,

- te uznające, że premia to wynagrodzenie za usługę podlegającą VAT, oraz

- te wskazujące, że premia to rabat.[/b]

Biorąc pod uwagę, że interpretacje mogą dotyczyć zarówno VAT należnego, jak i możliwości odliczenia VAT naliczonego, można sobie tylko wyobrazić, jak proces stosowania prawa podatkowego może negatywnie wpływać na relacje biznesowe między kontrahentami mającymi odmienne interpretacje podatkowe.

W szczególnie trudnej sytuacji, jak się wydaje, są podatnicy, którzy odliczali VAT naliczony z faktur dokumentujących rzekome świadczenie usług przez nabywców produktów i nie otrzymali interpretacji podatkowej potwierdzającej możliwość odliczania tego podatku. Zgodnie z nowym stanowiskiem izb skarbowych nie mieli prawa do odliczenia VAT z takich faktur.

Co pozostaje podatnikom? Mimo wszystko uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej, która jest jedynym skutecznym narzędziem obrony w razie potencjalnej kontroli podatkowej, i nadzieja, że nasz kontrahent otrzyma interpretację o analogicznej treści.

[ramka][b]Istota premii[/b]

Premia pieniężna jest narzędziem marketingowym mającym na celu zwiększenie sprzedaży oferowanych produktów leczniczych.

Polega na wypłacie przez sprzedającego, np. producenta produktów leczniczych, określonej, uprzednio uzgodnionej kwoty pieniężnej na rzecz nabywcy tych produktów, np. hurtowni lub apteki, w zamian za określone zachowanie nabywcy.

Premia pieniężna może wiązać się z określoną ilością zakupów, terminowymi płatnościami, ale także np. z odpowiednią ekspozycją produktów leczniczych w punkcie odsprzedaży, organizowaniem akcji promocyjnych w celu zwiększenia sprzedaży produktów leczniczych zakupionych u kontrahenta, przekazywaniem kontrahentowi informacji o rynku zbytu, składaniem sprawozdań czy też osiągnięciem określonego pułapu ich odsprzedaży przez nabywcę.

Z uwagi na rozliczenia VAT największe kontrowersje budzą premie pieniężne przekazywane nabywcom w zamian za osiągnięcie przez nich określonego pułapu zakupów w danym okresie rozliczeniowym.[/ramka]

[i]Autorka jest doradcą podatkowym, partnerem w kancelarii Salans

Autor jest doradcą podatkowym w tej kancelarii[/i]