W praktyce niejednokrotnie się zdarza, że osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej nabywają nieruchomości lub inne aktywa od przedsiębiorcy. Pojawia się pytanie, czy w takiej sytuacji mogą, przynajmniej potencjalnie, zostać pociągnięte do odpowiedzialności za podatki niezapłacone przez zbywcę.

Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w przepisach ordynacji podatkowej, które regulują kwestię tzw. odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe. Osoba trzecia nie odpowiada za podatki nieuiszczone przez siebie, a więc zobowiązania wynikające np. z tego, że uzyskawszy dochód, nie zapłaciła od niego podatku, ale za cudzy podatek, niewpłacony do urzędu skarbowego. Innymi słowy, chociaż innym podmiot się wzbogacił, to podatek od tego wzbogacenia zapłaci Bogu ducha winna osoba trzecia.

[srodtytul]Nabywca majątku[/srodtytul]

Jedną z kategorii osób trzecich, które mogą ponosić odpowiedzialność za cudze podatki, są nabywcy majątku. Odpowiadają oni za podatki nieuiszczone przez zbywców majątku, ale tylko w razie nabycia majątku związanego z działalnością gospodarczą. Stąd, jeśli majątek jest nabywany od podmiotu nieprowadzącego działalności gospodarczej, nabywca może spać spokojnie – odpowiedzialność za cudze zobowiązania podatkowe mu nie grozi.

Nie każde nabycie majątku skutkuje powstaniem możliwości przeniesienia odpowiedzialności podatkowej na nabywcę. W tym zakresie bardzo istotną zmianę wprowadza nowela do ordynacji podatkowej, która obowiązuje od 1 stycznia 2009 r. Wprowadziła ona zasadę, że [b]osoba trzecia odpowiada za zobowiązania zbywcy majątku, jeżeli przedmiotem nabycia jest przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa.[/b] Chodzi więc o nabycie zorganizowanych mas majątkowych, a nie pojedynczych aktywów.

[srodtytul]Teraz z ograniczeniami[/srodtytul]

[b]Do końca 2008 r. obowiązywała zasada, że nabywca majątku może być odpowiedzialny, jeżeli nabywane składniki majątku są związane z działalnością gospodarczą zbywcy i zaliczane do aktywów trwałych.[/b] W kategorii tej mieściły się przede wszystkim środki trwałe, w tym nieruchomości. Jeżeli więc przedsiębiorca zbywał np. mieszkanie, które wykorzystywał w prowadzonej działalności gospodarczej, lub działkę gruntu, transakcja taka mieściła się w zakresie przepisów o odpowiedzialności osób trzecich, chyba że majątek nie stanowił aktywa trwałego, a aktywo obrotowe, jak np. mieszkanie zbywane przez dewelopera.

Stąd przy spełnieniu dalszych przesłanek mogłoby dojść do orzeczenia odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania zbywcy do wysokości wartości nabytego składnika majątku nawet przy obrocie pojedynczymi aktywami.

[b]Zmiana obowiązująca do 1 stycznia 2009 stanowi więc istotne ograniczenie odpowiedzialności nabywców majątku jako osób trzecich.[/b]

[ramka][b]Przykład[/b]

Chcemy kupić nieruchomość będącą własnością przedsiębiorcy. Czy istnieje ryzyko przejęcia odpowiedzialności za zaległości podatkowe sprzedającego? Nie do końca. Kwestię zakresu stosowania nowej, korzystniej dla nabywców majątku zasady określają przepisy przejściowe. Do odpowiedzialności osób trzecich za zaległości podatkowe powstałe przed dniem wejścia w życie zmian w ordynacji podatkowej stosuje się zasady obowiązujące przed 1 stycznia 2009 r. Skoro zaległości podatkowe powstają w dniu, w którym upłynął termin ich płatności, nowe, korzystniejsze rozwiązania będą dotyczyły wyłącznie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe, których termin płatności upłynął po 31 grudnia 2008 r.[/ramka]

[srodtytul]Ostrożnie z planami[/srodtytul]

[b]Nabywcy majątku mogą zatem być pociągnięci do odpowiedzialności za niezaspokojone długi podatkowe zbywcy powstałe przed 1 stycznia 2008 r. Wskazuje to, że korzyści wynikające z nowych uregulowań dotyczących odpowiedzialności podatkowej nabywców majątku nie pojawią się od 1 stycznia 2009 r. od razu[/b], ale zaczną się ujawniać stopniowo w miarę upływu czasu i wygasania w wyniku przedawnienia lub w inny sposób zaległości podatkowych zbywców.

Planując więc nabycie w roku 2009 czy 2010, a nawet później, nieruchomości stanowiącej aktyw trwały przedsiębiorcy, nabywca powinien uzyskać zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach.

[i]Autor jest starszym menedżerem w KPT Doradcy Podatkowi[/i]