Dotyczy to nie tylko elektrowni, ale też mniejszych firm, które wytwarzają energię i sprzedają ją dystrybutorom.

[srodtytul]Jak jest w polskiej ustawie...[/srodtytul]

O obciążeniu obrotu energią elektryczną mówi ustawa z 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym. Wynika z niej, że producent energii elektrycznej w momencie jej wydania staje się podatnikiem podatku akcyzowego i musi go zapłacić (0,02 zł za każdą wydaną kWh). Podatnikami podatku akcyzowego w zakresie energii elektrycznej są też jej importer oraz nabywca wewnątrzwspólnotowy, a także eksporter i dostawca wewnątrzwspólnotowy.

[srodtytul]...i w dyrektywie [/srodtytul]

Wytyczne do opodatkowania energii elektrycznej podatkiem akcyzowym na terytorium Wspólnoty Europejskiej zawiera m.in. dyrektywa Rady 2003/96/WE z 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (dyrektywa energetyczna). Obowiązuje od 31 października 2003 r., w Polsce od 1 maja 2004 r. Wprowadziła obowiązek dostosowania krajowych zasad opodatkowania akcyzą energii elektrycznej do 31 grudnia 2005 r.

Z dyrektywy tej wynika, że energia elektryczna została zaliczona do grupy wyrobów akcyzowych „produkty energetyczne”, co oznacza, że według polskiej nomenklatury ustawowej powinna być uznawana za wyrób akcyzowy zharmonizowany. Na podstawie art. 21 ust. 5 dyrektywy energetycznej energia elektryczna podlega podatkom, które stają się wymagalne w momencie dostawy przez dystrybutora lub redystrybutora. Podatek jest nakładany i pobierany w każdym przypadku zgodnie z procedurami ustanowionymi przez każde państwo członkowskie. Jednocześnie jednostka produkująca energię elektryczną na swoje potrzeby jest uważana za dystrybutora.

Zatem, zgodnie z prawem unijnym, energia elektryczna podlega akcyzie, która staje się wymagalna w momencie jej dostawy przez dystrybutora lub redystrybutora ostatecznemu konsumentowi tego wyrobu ewentualnie w momencie zużycia energii przez jej producenta na własne potrzeby.

[srodtytul]Przepisy są sprzeczne... [/srodtytul]

Ponieważ polskie przepisy są niezgodne z regulacjami unijnymi, producenci energii elektrycznej, którzy nie sprzedają jej bezpośrednio ostatecznym konsumentom, mogą występować do urzędów celnych o stwierdzenie nadpłaty w podatku akcyzowym. Pozwalają im na to przepisy unijne, których Polska, mimo upływu terminu, nadal nie implementowała.

Niewdrożenie przepisów dyrektywy energetycznej do polskich regulacji nie wyklucza możliwości jej bezpośredniego zastosowania. Podatnicy mogą powoływać się na jej przepisy zarówno przed organami podatkowymi, jak i przed sądami krajowymi.

[srodtytul]...a podatek płacimy tylko raz [/srodtytul]

Argumentem za pozytywnym rozpatrzeniem wniosku jest zasada jednofazowości podatku akcyzowego. Płacony jest on co do zasady na jednym etapie obrotu danym wyrobem, a następnie – w związku z jego zapłatą – nie powstaje obowiązek podatkowy na kolejnych etapach obrotu tym wyrobem.

Dlatego właśnie przepisy dyrektywy mówiące, że podatek jest wymagalny w momencie dostawy przez dystrybutora lub redystrybutora, wykluczają opodatkowanie wcześniejszej sprzedaży energii elektrycznej przez producenta.

[srodtytul]Nadpłata plus odszkodowanie [/srodtytul]

Przyjęcie, że art. 21 ust. 5 dyrektywy energetycznej wywiera bezpośredni skutek, prowadzi do wniosku, że od 1 stycznia 2006 r. producenci energii elektrycznej nie są podatnikami podatku akcyzowego. Zapłacone przez nich kwoty nienależnego podatku stanowią – w myśl ordynacji podatkowej – nadpłatę (o stwierdzenie której mogą wystąpić do właściwego urzędu celnego). Dodatkowo przedsiębiorcy, którzy na skutek braku implementacji przez Polskę przepisów dyrektywy ponieśli szkodę, mają roszczenie odszkodowawcze przeciwko państwu o jej naprawienie.

[srodtytul]Potwierdza ETS... [/srodtytul]

W orzecznictwie ETS przyjmuje się, że wynikający z zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego obowiązek odmowy stosowania przepisu krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym dotyczy nie tylko sądów krajowych, ale również wszystkich organów administracji publicznej. Trybunał podkreślił to przykładowo[b] w sprawie Fratelli Costanzo (103/88) oraz w sprawie Erich Ciola (224/97). Z kolei w orzeczeniu w sprawie Simmethal (106/77) ETS [/b]uznał, że stwierdzenie niezgodności z prawem wspólnotowym przepisów krajowych nie oznacza automatycznej utraty ich mocy. Oznacza to, że obowiązywanie polskich przepisów akcyzowych nie może stanowić dla organów podatkowych uzasadnienia odmowy stosowania regulacji dyrektywy, zgodnie z którymi podatnikami akcyzy są dystrybutorzy energii elektrycznej.

[srodtytul]...i polskie sądy [/srodtytul]

To, że producenci energii mają prawo do zwrotu akcyzy, potwierdza też orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo [b]WSA w Lublinie w wyroku z 16 stycznia 2008 r. (I SA/Lu 693/07)[/b] uchylił decyzje organów podatkowych odmawiających producentowi energii elektrycznej stwierdzenia nadpłaty w podatku akcyzowym. Analogiczne stanowisko zajął ten sam [b]WSA w wyrokach z 5 lutego 2008 r. (I SA/Lu 745/ 07), z 11 grudnia 2007 r. (I SA/ Lu 521/07), z 5 grudnia 2007 r. (I SA/Lu 520/07) oraz z 4 grudnia 2007 r. (I SA/Lu 627/07). Podobnie uważa WSA we Wrocławiu (wyrok z 28 marca 2008 r., I SA/ Wr 1830/07).[/b]

[srodtytul]Dystrybutorzy nie muszą płacić [/srodtytul]

Czy uprawnienie do występowania o zwrot akcyzy przez producentów oznacza, że podmioty zajmujące się dystrybucją energii ostatecznym jej konsumentom muszą płacić podatek? Moim zdaniem nie. W tym bowiem wypadku zastosowanie znajduje dyrektywna wykładnia prawa podatkowego. Oznacza ona brak obowiązku stosowania bezpośredniego przepisów wspólnotowych i określanie skutków prawnych jedynie na podstawie ustawy krajowej, jeżeli przepisy polskie wprowadzają mniej obowiązków lub dają więcej praw dla danej grupy podatników. Ma to miejsce w zakresie praw i obowiązków dystrybutorów lub redystrybutorów energii elektrycznej, dotyczących podatku akcyzowego. W Polsce nie są oni – w przeciwieństwie do reszty krajów Wspólnoty Europejskiej – podatnikami podatku akcyzowego. Dopiero po ewentualnej zmianie przepisów dystrybutorzy i redystrybutorzy energii elektrycznej, w przypadku sprzedaży jej konsumentowi, staną się podatnikami podatku akcyzowego i będą musieli go rozliczać. Stanie się to od dnia wejścia w życie znowelizowanych przepisów (o projekcie nowelizacji pisaliśmy m.in. w „Rz” z 7 października br. w artykule „Rewolucyjna zmiana zasad opodatkowania akcyzą energii elektrycznej”).

Ten pogląd o dyrektywnej wykładni prawa ma uzasadnienie w ugruntowanym orzecznictwie[b] ETS, przykładowo w orzeczeniu w sprawie 8/81 Ursula Becker przeciwko Finanzamt Münster-Innenstadt.[/b]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, dyrektorem Departamentu Podatku Akcyzowego w Instytucie Studiów Podatkowych Modzelewski i Wspólnicy[/i]