Wydaje się, że od 1 stycznia br. podatnicy mogą przyjąć tę drugą, w większości przypadków korzystniejszą dla siebie interpretację. Dlaczego? Otóż zmiana słowa „określony” na „określone” w art. 29 ust. 10 ustawy o VAT spowodowała, że inaczej wyceniamy wydawane nieodpłatnie towary.

[srodtytul]Trzeba opodatkować [/srodtytul]

Załóżmy, że firma ma stare komputery, które chce wymienić na nowocześniejsze. Kupowała je po 5000 zł za sztukę, teraz są warte o wiele mniej, np. około 200 zł. Ponieważ trudno byłoby jej znaleźć kupca, postanowiła przekazać je na cele dobroczynne.

Przy zakupie odliczyła VAT, musi więc przy darowiźnie wykazać podatek należny. Z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT wynika bowiem, że opodatkowane jest nieodpłatne przekazanie towarów na cele niezwiązane z przedsiębiorstwem, jeśli przy ich zakupie przysługiwało nam prawo do odliczenia (od tej zasady są oczywiście wyjątki, a samo pojęcie przekazania na cele związane z przedsiębiorstwem budzi spore wątpliwości, ostatnio jednak rozstrzygane na korzyść podatników w orzecznictwie sądowym).

[srodtytul]Wcześniej określony...[/srodtytul]

Jak ustalić podstawę opodatkowania przy darowiźnie komputerów? Czy jest to kwota, za którą je kupiliśmy, czyli w tym wypadku 5000 zł? Tak było do końca 2007 r. Z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT wynikało bowiem, że podatek trzeba odprowadzić od ceny nabycia. Przepis ten mówił: „W przypadku dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów, a gdy cena nabycia nie istnieje, koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów”.

[srodtytul]...teraz określone [/srodtytul]

Czy zasady obliczania podstawy opodatkowania zmieniły się po 1 stycznia 2008 r.? Art. 29 ust. 10 ustawy o VAT mówi teraz: „podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów”.

Wynika z tego, że także cenę nabycia określa się w momencie przekazania towarów. Powodowałoby to, że w omawianej sytuacji firma zapłaci VAT tylko od takiej wartości komputerów, za jaką mogłaby sama je teraz kupić.

[srodtytul]Fiskus niezdecydowany [/srodtytul]

Co na to organy podatkowe? Wypowiadają się różnie. Spójrzmy na dwie interpretacje Izby Skarbowej w Katowicach. W pierwszej dotyczącej przekazanego na prywatne potrzeby samochodu (interpretacja z 13 maja 2008 r., IBPP3/443-102/08/AB/KAN-1469/02/08) czytamy: „w przypadku towarów przekazanych na cele osobiste podatnika podstawą opodatkowania jest cena nabycia tego towaru określona w momencie dostawy tego towaru, tj. w momencie przekazania towaru na cele osobiste. Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do przekazania na cele osobiste podatnika przedmiotowych towarów, czyli wartość rynkowa”.

Podobną konkluzję znajdziemy w sprawie przekazywanego akcjonariuszowi – w wyniku likwidacji spółki – wyposażenia. Jak stwierdzono w [b]interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 18 czerwca 2008 r. (IBPP3/ 443-352/08/AB)[/b]: „w przypadku towarów przekazywanych nieodpłatnie akcjonariuszowi po zakończeniu postępowania likwidacyjnego podstawą opodatkowania jest cena nabycia określona w momencie dostawy tych towarów, tj. w momencie przekazania ruchomości akcjonariuszowi. Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia towarów, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania akcjonariuszowi przedmiotowych towarów, czyli wartość rynkowa”.

Inaczej było w sprawie rozpatrywanej przez [b]Izbę Skarbową w Warszawie (interpretacja z 16 kwietnia 2008 r., IP-PP2-443-357/08-2/PW)[/b]. Spółka oddawała pracownikom używane telefony oraz komputery. Jej zdaniem podstawą opodatkowania (czyli ceną nabycia, o której mowa w art. 29 ust. 10 ustawy o VAT) jest cena, za którą ten sprzęt kupiła. Izba skarbowa zgodziła się z tym poglądem.

[srodtytul]Żywność inaczej [/srodtytul]

Tego dylematu nie mają przedsiębiorcy, którzy przekazują na cele charytatywne żywność. Od 1 stycznia 2008 r. powinni płacić VAT od jej rzeczywistej wartości. Art. 29 ust. 10a ustawy o VAT mówi bowiem, że podstawą opodatkowania jest kwota, jaką w celu uzyskania w danym momencie takich towarów nabywca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa, musiałby zapłacić w warunkach uczciwej konkurencji niezależnemu dostawcy w Polsce (o ile nie jest wyższa niż cena nabycia lub koszt wytworzenia).

W ten sposób ustalamy ją przy darowiznach produktów spożywczych i napojów, w szczególności pieczywa, wyrobów piekarskich i ciastkarskich świeżych, czekolady i wyrobów cukierniczych, wód mineralnych i napojów bezalkoholowych. Muszą być przekazywane organizacjom pożytku publicznego (w rozumieniu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie), z przeznaczeniem wyłącznie na cele prowadzonej przez nie działalności charytatywnej. Przy czym firma musi prowadzić szczegółową dokumentację potwierdzającą przekazanie towarów tym organizacjom.

[ramka][b]Zdaniem ekspertów[/b]

[b]Andrzej Nikończyk[/b] doradca podatkowy w Kancelarii Podatkowej Ożóg i Wspólnicy

Obecnie przedsiębiorcy muszą przy nieodpłatnym przekazaniu zużytego sprzętu określać podstawę opodatkowania według ceny nabycia w dniu darowizny. Z dniem 1 stycznia 2008 r. zmieniła się bowiem treść art. 29 ust. 10 ustawy o VAT. Kluczowe znaczenie ma tu zmiana słowa „określony”, które odnosiło się wyłącznie do kosztu wytworzenia, na „określone”, dotyczące zarówno ceny nabycia, jak i kosztu wytworzenia. Podatnicy mają więc obowiązek określać podstawę opodatkowania jako cenę nabycia (netto) rzeczy, jaką dostarczają, w wysokości, jaką musieliby ponieść na nabycie takiej samej rzeczy w dniu dostawy. Art. 29 ust. 10 ustawy o VAT zobowiązuje do określenia podstawy opodatkowania według ceny takiego towaru w dniu dostawy, a nie historycznej ceny nabycia. Jednak przepis ten działa w obie strony. Jeśli przedsiębiorca posiada towary, których wartość wzrosła po dniu nabycia (np. surowce), przy ich nieodpłatnej dostawie jest zobowiązany opodatkować aktualną ich wartość (wyższą), a nie cenę nabycia (niższą).

Z kolei art. 29 ust. 10a ustawy o VAT dotyczący artykułów żywnościowych nakazuje opodatkować dostawę według aktualnych cen danego rodzaju towarów z uwzględnieniem ich stanu, nie więcej niż wynosi cena ich nabycia. Dla podstawy opodatkowania przy dostawie tej grupy towarów nie będzie zatem mieć znaczenia wzrost cen po dniu ich nabycia.Przed 1 stycznia 2008 r. było inaczej. Z art. 29 ust. 10 ustawy o VAT wynikało, że cena nabycia powinna być określana na dzień nabycia, a nie dzień dostawy.

[b]Dorota Pokrop [/b] doradca podatkowy, menedżer w Ernst&Young

Ustalanie podstawy opodatkowanie według ceny nabycia z dnia nieodpłatnego przekazania towarów jest niewątpliwie słuszne w kontekście przepisów unijnych (art. 72 dyrektywy 2006/112/WE). Wynika z nich, że wartość przekazywanego bezpłatnie towaru powinna być określana na moment wydania, a nie jego pierwotnego zakupu (wytworzenia). Tym niemniej art. 29 ust. 10 ustawy o VAT ciągle budzi wiele wątpliwości, gdyż odwołuje się do ceny nabycia lub kosztu wytworzenia określonych na moment dostawy.

Po pierwsze, organy podatkowe mogą uznać, że gdyby racjonalny ustawodawca chciał odwołać się do wartości rynkowej, zrobiłby to wprost, tak jak uczynił to np. w art. 29 ust. 3 ustawy o VAT. Po drugie, fiskus może twierdzić, że gdyby w każdym przypadku nieodpłatnego przekazania podstawą opodatkowania była cena rynkowa, wówczas wprowadzenie ust. 10a w art. 29 (mówiącego o darowiznach żywności) nie miałoby znaczenia.

Po trzecie, wprowadzenie ust. 10a w art. 29 może być traktowane jako powodujące konieczność rozróżnienia pomiędzy sytuacjami, w których możliwe jest zastosowanie wartości rynkowej (darowizny artykułów spożywczych na cele charytatywne) od pozostałych przypadków nieodpłatnych przekazań.

Podsumowując, istnieje ryzyko, że organy podatkowe nadal mogą próbować ustalać podstawę opodatkowania nieodpłatnych przekazań towarów według historycznej ceny nabycia. [/ramka]