Czy składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne jedynego udziałowca jednoosobowej spółki z o.o., osiągającego dochód tylko z tytułu wypłaconej dywidendy, opłacone przez spółkę, są jej kosztem uzyskania przychodu?

Nie. Z pytania wynika, że jedyny wspólnik spółki z o.o. nie jest jej pracownikiem ani nie jest w niej zatrudniony na podstawie innego tytułu. Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych jest on zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne tak, jak osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. Przy czym w myśl art. 16 ust. 4 tej ustawy składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe finansują w całości z własnych środków osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą (w tym również wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o.). Na tej podstawie organy podatkowe twierdzą, że nie można nimi obciążyć kosztów spółki z o.o. Poza tym powołują się też na art. 16 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który mówi, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodu wydatków związanych z dokonywaniem jednostronnych świadczeń na rzecz udziałowców niebędących pracownikami w rozumieniu odrębnych przepisów (zob. np. pismo Urzędu Skarbowego Warszawa-Wola z 14 czerwca 2006 r., US40/RDP/423/HK/59/2006).

Czy w takim razie wspólnik może odliczyć te składki w zeznaniu rocznym?

Na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) od podstawy obliczenia podatku odlicza się kwoty składek określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych:

- zapłaconych w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,

- potrąconych w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

W piśmie z 21 września 2004 r. (PB5/IK-066-385-1206/04), powołując się na te przepisy, Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że "warunkiem dokonania odliczeń jest udokumentowanie dokonanych wpłat przez ubezpieczonego, bezpośrednio na rachunek Zakładu Ubezpieczeń Społecznych". Argumentem było to, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie przyznaje jednoosobowej spółce z o.o. funkcji płatnika składek za wspólnika tej spółki. Zatem, jeśli wspólnik sam nie opłacił tych składek, nie może ich sobie odliczyć.

To samo dotyczy składek na ubezpieczenie zdrowotne. Jak czytamy w piśmie Urzędu Skarbowego w Piotrkowie Trybunalskim z 13 maja 2004 r. (US I/1-415/13/2004): "podatnik jako wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. nie opłacał sam bezpośrednio ww. składek, lecz uczyniła to za niego spółka z o.o. Nie jest więc spełniony warunek odliczenia składki od podatku określony w art. 27b ust. 1 pkt 1 updof, tj. opłacenia składki bezpośrednio przez podatnika, nawet jeżeli podatnik zwraca spółce zapłaconą za niego składkę. Nie jest również spełniony warunek określony w art. 27b ust. 1 pkt 2 updof, tj. pobrania składki przez płatnika zgodnie z przepisami o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia. Podmioty uprawnione jako płatnicy do poboru i odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne zostały wymienione w art. 27 ustawy o NFZ, jednak wśród tych podmiotów nie figuruje spółka z o.o. jako płatnik składki na ww. ubezpieczenie wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.". Niemniej, zgodnie z wyjaśnieniami zamieszczonymi na swojej stronie internetowej, ZUS dopuszcza w praktyce możliwość opłacania składek ubezpieczeniowych jedynego wspólnika za pośrednictwem spółki z.o.o., traktując ją jako płatnika tych składek (zob. str. 43 poradnika ZUS "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących"). A skoro tak, to nie ma podstaw, by dla celów podatkowych traktować te składki tak, jakby nie były opłacone przez płatnika.