Wynagrodzenia za przedstawienia i koncerty wykonywane przez artystów mogą mieć postać:
- honorarium pobieranego bezpośrednio przez artystę lub
- opłaty pobieranej przez organizatora koncertu (agencję).
Czytaj także: Nie ma VAT od honorarium ze sprzedaży wydawnictwu praw do własnych utworów literackich
W tym drugim przypadku agencja pełni rolę pośrednika i to ona wypłaca honorarium dla artysty. Stawka VAT zależy od tego, która z ww. form odpłatności zostanie zastosowana.
Co do zasady świadczenie usług podlega opodatkowaniu podstawową stawką VAT w wysokości 23 proc. Ustawodawca obniża jednak lub zwalnia od podatku niektóre usługi.
Tantiemy pobierane bezpośrednio
I tak na mocy art. 41 ust. 2 w zw. z art. 146a pkt 2 oraz w zw. z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy o VAT usługi twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (bez względu na PKWiU), wynagradzane w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania, opodatkowane są stawką w wysokości 8 proc. Z kolei na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT zwalnia się z podatku usługi kulturalne świadczone przez indywidualnych twórców i artystów wykonawców, w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych, wynagradzane w formie honorariów, w tym za przekazanie lub udzielenie licencji do praw autorskich lub praw do artystycznego wykonania utworów. Wykaz usług z załącznika nr 3 do ustawy o VAT nie ma zastosowania dla zakresu sprzedaży usług zwolnionych od podatku lub opodatkowanych stawkami niższymi niż stawka, której dotyczy załącznik. Dlatego należy przyjąć, że ww. usługi są zwolnione z VAT.
Tylko usługi kulturalne
Należy zwrócić uwagę, że ww. przepis ustawy o VAT nie zwalnia z podatku wszystkich czynności wykonywanych przez twórców i artystów, a jedynie świadczone przez nich usługi kulturalne. Jednocześnie ustawa o VAT nie definiuje co należy rozumieć jako usługi kulturalne. Na podstawie orzecznictwa można jednak uznać, że pojęcie to jest dość szerokie. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 czerwca 2015 r. (I FSK 1988/13) stwierdził: „norma dotycząca indywidualnych twórców i artystów nie zawiera żadnego odwołania do przepisów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, a zatem także do art. 1 ust. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, zgodnie z którą wskazano dziedziny objęte mecenatem państwa w postaci wspierania i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami, a także do art. 2 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, w którym wskazano, że formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są w szczególności: teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, instytucje filmowe, kina, muzea, biblioteki, domy kultury, ogniska artystyczne, galerie sztuki oraz ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury. Sięganie zatem przy wykładni art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) u.p.t.u. przy rekonstrukcji pojęcia »usługi kulturalnej« wyłącznie do rozumienia kultury objętej zakresem zainteresowania i mecenatu, czyli patronatu nad sztuką, literaturą i nauką, sprawowanym przez państwo, czy równoważną mu instytucję przekracza ramy nawet wykładni systemowej zewnętrznej".
Aby zatem móc skorzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy o VAT, należy wypełnić przesłanki przedmiotowe (usługi kulturalne) oraz podmiotowe (twórcy i artyści wykonawcy). Faktura za ww. usługi musi być jednak wystawiona bezpośrednio przez twórcę lub artystę wykonawcę.
Zdaniem fiskusa
Stanowisko to znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej 6 czerwca 2018 r. (0114-KDIP1-1.4012.214. 2018.2.RR). W piśmie tym czytamy: „Jak wynika z opisu analizowanej sprawy, Wnioskodawca jest stroną umów na wystawianie przedstawień artystycznych w zakresie w jakim dotyczą one świadczenia przedmiotowych usług jako artysta wykonawca. Dlatego też po uwzględnieniu powołanych powyżej przepisów prawa stwierdzić należy, że ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b) ustawy Wnioskodawca korzysta / będzie mógł korzystać w odniesieniu do świadczonych przez Stronę usług polegających na wystawianiu przez Wnioskodawcę wraz z zespołem przedstawień artystycznych w postaci koncertów".
Pobierane przez pośrednika
W powołanym wcześniej wyroku NSA stwierdził również, że „(...) wszelkie usługi w zakresie kultury świadczone przez twórców, wynagradzane w formie honorariów podlegają temu zwolnieniu, a jedynym ograniczeniem jest, aby określony podmiot działał jako twórca konkretnego utworu, a zatem z wyłączeniem innych osób niż pierwotny podmiot praw autorskich, spadkobierca czy inny następca prawny (...)".
Zwolnienie nie obejmuje zatem usług świadczonych przez organizatorów wydarzeń kulturalnych (agencje). Podmioty te nie wykonują usług kulturalnych samodzielnie, a jedynie pośredniczą w zawarciu transakcji pomiędzy artystą a zleceniodawcą. W konsekwencji, nie jest wypełniona ww. przesłanka podmiotowa, a do świadczonych usług należy zastosować 23-proc. stawkę VAT.
Organizator nie korzysta z preferencji
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 30 listopada 2017 r. (0111- KDIB3-2.4012.566. 2017. 1.MN) stwierdził: „Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że usługę muzyczną (oprawa muzyczna imprezy) będzie wykonywał mąż Wnioskodawczyni z zespołem, zaś firma Wnioskodawczyni będzie spisywać umowę o dzieło z członkami zespołu na czas wykonywania zlecenia. Zatem w przedmiotowej sytuacji, gdy mąż Wnioskodawczyni i członkowie zespołu są wykonawcami usług oprawy muzycznej, których autorami-twórcami w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych są tylko wykonawcy tych utworów, należy uznać, iż Wnioskodawczyni w przedmiotowej sprawie nie występuje jako twórca ani artysta wykonawca i w związku z tym usługi te nie będą korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie ww. przepisu i podlegają opodatkowaniu stawką podatku VAT w wysokości 23 proc.". W związku z tym organ uznał, że wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki podmiotowej pozwalającej obniżyć stawkę VAT. Wnioskodawczyni pełni rolę organizatora (wykonuje inne czynności zmierzające do wykonania usługi kulturalnej, jednak nie jest twórcą/artystą). Dalej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że „Ponieważ, w przedmiotowej sprawie Wnioskodawczyni nie będzie występować w charakterze twórcy/wykonawcy, to nie może wystawiając fakturę na usługę oprawy muzycznej korzystać także z obniżonej stawki podatku VAT na podstawie art. 41 ust. 2 w zw. z poz. 181 załącznika nr 3 do ustawy. Podsumowując, Wnioskodawczyni wystawiając fakturę za oprawę muzyczną imprezy, wykonywaną przez jej męża jest zobowiązana zastosować podstawową stawkę VAT w wysokości 23 proc.".
Autorka jest doradcą podatkowym, starszym konsultantem podatkowym w ECDP sp. z o.o.
www.ecdpgroup.com
Twórcy przysługuje prawo autorskie
Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych prawo autorskie przysługuje twórcy, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Domniemywa się, że twórcą jest osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu lub której autorstwo podano do publicznej wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnianiem utworu.
Podstawa prawna:art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1, art. 41 ust. 2 w zw. z art. 146a pkt 2 oraz art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)
art. 8 pkt 2 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 1191 ze zm.)