Do uregulowania kwestii sygnalistów zobligowały Polskę przepisy unijnej dyrektywy 2019/1937, którą powinniśmy implementować do 17 grudnia 2021 r. Prace nad zmianami ostatecznie dobiegły końca i w najbliższym czasie firmy będą musiały wdrożyć odpowiednie procedury w tym zakresie. Nowe przepisy zaczną obowiązywać już 24 września.
Czytaj więcej
Trudne wdrożenie ustawy o sygnalistach. Są obawy o nadużycia
Teza 1: Trzymiesięczny okres na wdrożenie przez pracodawców regulacji wewnętrznych chroniących sygnalistów jest wystarczający.
Teza 2: Ustawa o sygnalistach w obecnym kształcie może być nadużywana. Może dochodzić do zgłaszania naruszeń tylko po to by zyskać ochronę przed zwolnieniem lub zaszkodzić konkretnej osobie lub firmie której zgłoszenie dotyczy.
Sygnaliści w grupach kapitałowych
Podczas prac w Sejmie posłowie wprowadzili do wspomnianej ustawy kilka zmian, w tym oczekiwaną przez organizacje przedsiębiorców. Chodzi o dodanie przepisów regulujących whistleblowing w grupach kapitałowych. Okazuje się jednak, że nie satysfakcjonują one samych zainteresowanych.
— Większe podmioty działające w ramach grup kapitałowych mogą mieć problemy przy wdrożeniu przepisów w sprawie sygnalistów. Zostały one bowiem tak skonstruowane, że będzie można przyjmować zgłoszenia w ramach jednej wspólnej procedury i ustalić jeden wspólny podmiot, który się tym zajmie, ale nie będzie można zlecić mu prowadzenia postępowań wyjaśniających i działań następczych. Każda ze spółek będzie musiała to robić oddzielnie — wyjaśnia Wioletta Żukowska-Czaplicka, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Potwierdza to dr hab. Beata Baran-Wesołowska, radca prawny i partner w kancelarii BKB Baran Książek Bigaj. Wskazuje, że omawianą kwestię reguluje art. 28 ust. 8 ustawy o ochronie sygnalistów. Podmioty prywatne należące do grupy kapitałowej (w rozumieniu art. 4 pkt 14 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów; DzU z 2024 r., poz. 594) mogą ustalić wspólną procedurę zgłoszeń wewnętrznych, jeśli zapewni ona zgodność wykonywanych czynności z ustawą.
— Tak skonstruowany przepis oznacza, że zarówno na szczeblu grupy, jak i poszczególnych spółek konieczne będzie nie tylko przyjęcie odpowiednich regulacji wewnętrznych. Na obu poziomach obligatoryjne stanie się też stworzenie mechanizmów ujętych w ustawowym katalogu procedury zgłoszeń wewnętrznych, czyli m.in. podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie działań następczych czy też rejestrów zgłoszeń — tłumaczy mec. Baran-Wesołowska.
Dwa sposoby zgłaszania przez sygnalistę w grupie kapitałowej?
Podkreśla, że przyjęcie regulacji przez grupę kapitałową nie zwolni poszczególnych spółek z nałożonych ustawowo obowiązków i doprowadzi do de facto dualnego systemu zgłoszeń (decyzję co do wyboru ścieżki zgłoszenia podejmie sygnalista). Z kolei w przypadku międzynarodowych grup kapitałowych dysponujących już obecnie systemami whistleblowingowymi może to doprowadzić do udostępnienia aż trzech ścieżek zgłoszeń.
— To mnożenie bytów prawnych ponad miarę — uważa mec. Baran-Wesołowska.
Eksperci zwracają jednocześnie uwagę, że ustawodawca przewidział ocenę skutków regulacji (tzw. OSR ex post) dwa lata po wejściu w życie tych przepisów. Po tym czasie będzie można zrewidować wspomniane regulacje.
