W świetle art. 56 § 2 w zw. z art. 89 k.s.h. wspólnik spółki partnerskiej nie może, bez wyraźnej lub domniemanej akceptacji pozostałych osób stanowiących obsadę tego podmiotu, zajmować się interesami konkurencyjnymi, w szczególności uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partner, komplementariusz lub członek organu spółki. Zgoda na podjęcie działalności konkurencyjnej może być udzielona w dowolnej formie. Powinna być ona wyartykułowana przed rozpoczęciem tej działalności. Brak jest przeciwwskazań, aby dla wyrażenia aprobaty w umowie konkretnej spółki partnerskiej wprowadzić np. wymóg zachowania formy aktu notarialnego albo też zasadę, że akceptacji udziela się w uchwale powziętej większością głosów >patrz przykład 1 oraz wzór uchwały. Domniemana zaś zgoda oznacza, że partner na podstawie zachowania innych osób wchodzących w skład sp.p. może uznać, że jego dodatkowa działalność spotka się z ich pozytywnym nastawieniem >patrz przykład 2.
Przykład 1
Pani Gabriela jest wspólnikiem spółki partnerskiej (doradcy inwestycyjni). Ma ona także objąć funkcję członka zarządu sp. z o.o. o tożsamym z sp.p. profilem działalności. Pozostali wspólnicy spółki partnerskiej nie wyrazili jednak na to zgody, podejmując stosowną uchwałę. Pani Gabriela nie może więc zasiąść w zarządzie sp. z o.o. Inna sytuacja byłaby wówczas, gdyby reszta uczestników sp.p. zaakceptowała dodatkową działalność pani Gabrieli w sp. z o.o., mimo że byłaby ona konkurencyjna w stosunku do przedmiotu zadaniowego sp.p.
Przykład 2
Pan Sebastian, zgodnie z zapisami umowy spółki partnerskiej, wystąpił z pisemną prośbą do wspólnika uprawnionego do reprezentacji ww. podmiotu o wyrażenie zgody na podjęcie przez niego od 10 marca 2016 r. działalności konkurencyjnej (miał zostać komplementariuszem w konkurencyjnej spółce komandytowej). Do tego czasu jednak odpowiednia uchwała nie została powzięta (wbrew postanowieniom kontraktu spółki), a pozostali wspólnicy nie zgłosili żadnych zastrzeżeń co do nowej aktywności zawodowej pana Sebastiana. Można zatem uznać, że w sposób dorozumiany wyrazili oni zgodę na to, by został on komplementariuszem w konkurencyjnej spółce komandytowej.
Sformułowanie „w szczególności" sugeruje, że wymieniony katalog jest otwarty. Zajmowanie się działalnością konkurencyjną może dotyczyć zatem każdej formy jej prowadzenia, a nie tylko tej wskazanej w cytowanym przepisie. Dopuszczalne jest zatem rozszerzenie w umowie spółki partnerskiej przedmiotowego zakazu np. na prokurentów, pełnomocników czy komandytariuszy, a w spółkach komandytowo-akcyjnych na akcjonariuszy > patrz przykład 3.
Przykład 3
Umowa spółki partnerskiej stanowi, iż żaden ze wspólników nie może podejmować działalności konkurencyjnej jako komandytariusz w konkurencyjnej spółce komandytowej. Pani Inga wchodząca w skład tej sp.p. stwierdziła jednak, że skoro z mocy art. 56 § 2 w zw. z art. 89 k.s.h. zakaz działalności konkurencyjnej dotyczy wyłącznie m.in. obowiązku powstrzymywania się od udziału w konkurencyjnej spółce komandytowej jako komplementariusz, a nie komandytariusz, to bez zgody pozostałych wspólników sp.p. może ona zostać komandytariuszem w konkurencyjnym podmiocie. Pani Inga nie ma jednak racji. Art. 56 § 2 w zw. z art. 89 k.s.h. bowiem jedynie przykładowo określa, co ustawodawca rozumie pod pojęciem działalności konkurencyjnej (wobec sp.p.), umowa danego podmiotu może zatem te zachowania dowolnie rozszerzyć. Wykluczone jest więc, aby pani Inga bez stosownej aprobaty reszty uczestników spółki była komandytariuszem w konkurencyjnej spółce komandytowej.
Obowiązek powstrzymywania się od równoległego bycia członkiem organu konkurencyjnej spółki dotyczy jedynie objęcia przez wspólnika spółki partnerskiej funkcji członka zarządu i rady nadzorczej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: sp. z o.o.) i akcyjnej oraz komisji rewizyjnej w sp. z o.o. Nie obejmuje on natomiast udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy bądź zgromadzeniu wspólników >patrz przykład 4.
Przykład 4
Pani Agnieszka jest wspólnikiem spółki partnerskiej. Równocześnie chce być ona udziałowcem w konkurencyjnej spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, na co nie zgodzili się pozostali partnerzy. Bez względu jednak na to, czy reszta wspólników sp.p. zaakceptowała decyzję pani Agnieszki odnośnie do założenia przez nią sp. z o.o., to i tak może być ona jej udziałowcem, nawet jeżeli profile działalności tych podmiotów są tożsame (chyba że umowa sp.p. stanowi inaczej). Wykluczone jest jednak, aby jednocześnie wchodziła ona w skład zarządu sp. z o.o., gdyż zakaz podejmowania działalności konkurencyjnej dotyczy m.in. obligu powstrzymania się od członkostwa w zarządzie konkurencyjnej sp. z o.o.
Uwaga! Wskazany w art. 56 § 2 k.s.h. (w zw. z art. 89 k.s.h.) zakaz działalności konkurencyjnej polega na zabronieniu dokonywania wszelkich czynności godzących w interesy spółki, ale tylko wiążących się z konkurencyjnym współuczestniczeniem na rynku.
Nie istnieje więc co do zasady zakaz zawiązywania przez partnera kontraktów innych spółek. Jeżeli zaś przedmiot działalności nie ma konkurencyjnego charakteru wobec profilu zadaniowego spółki partnerskiej, nie jest on nawet zobligowany do informowania o nowym przedsięwzięciu pozostałych jej uczestników (chyba że umowa sp.p. stanowi inaczej), pod warunkiem że działalność ta nie zagraża interesom spółki partnerskiej >patrz przykład 5.
Przykład 5
Pani Mirona od roku jest wspólnikiem spółki partnerskiej (inżynierowie budownictwa), równocześnie od sześciu miesięcy wchodzi w skład spółki jawnej świadczącej usługi transportowe. Kiedy pozostali uczestnicy sp.p. powzięli informację, że pani Mirona jest również wspólnikiem spółki jawnej, stwierdzili, że zanim zawiązała umowę sp.j., powinna do nich wystąpić o akceptację tej decyzji i poczekać na stosowną uchwałę. Nie jest to jednak właściwy pogląd. Profil sp.j. nie jest mianowicie tożsamy z przedmiotem działalności sp.p. Pani Mirona nie podjęła więc działalności konkurencyjnej wobec sp.p. Nie musiała w konsekwencji informować o swojej dodatkowej aktywności pozostałych partnerów, zwłaszcza że takiego obowiązku nie nakładała na nią umowa sp.p. Taki obowiązek miałaby tylko wówczas, gdyby tak stanowił kontrakt tej spółki.
W myśl jednak łacińskiej paremii „socius mei socii socius mens non est" („Wspólnik mojego wspólnika nie jest moim wspólnikiem") wspólnik uczestnika spółki partnerskiej nie wchodzi w jej skład. Nie przysługuje mu w konsekwencji m.in. uprawnienie do zasięgania informacji o stanie jej majątku i interesów >patrz przykład 6. Taki przywilej należy się wyłącznie wspólnikom danej spółki partnerskiej.
Przykład 6
Panie Nadia i Łucja tworzą spółkę partnerską. Pani Łucja jest równocześnie komplementariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej, ale o innym niż sp.p. profilu działalności. Akcjonariusz (pan Mikołaj) zażądał od pani Nadii informacji o stanie majątku sp.p., tłumacząc to chęcią zorientowania się w możliwościach płatniczych pani Łucji, w razie gdyby egzekucja z majątku spółki komandytowo-akcyjnej okazała się bezskuteczna. Pani Nadia nie wyraziła jednak na to zgody, argumentując, że przez to, że pan Mikołaj jest akcjonariuszem w spółce komandytowo-akcyjnej, gdzie komplementariuszem jest pani Łucja, nie stał się wspólnikiem spółki partnerskiej, nie ma zatem prawa występować o udzielenie takich danych i nie zostaną mu one ujawnione. Stanowisko pani Nadii jest słuszne.
Autorka jest adwokatem
podstawa prawna: art. 55–57 w zw. z art. 89 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 1830)
Co w kodeksie spółek handlowych
Art. 57.
§ 1. Każdy wspólnik ma prawo żądać wydania spółce korzyści, jakie osiągnął wspólnik naruszający zakaz konkurencji, lub naprawienia wyrządzonej jej szkody.
§ 2. Roszczenia, o których mowa w § 1, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, gdy wszyscy pozostali wspólnicy dowiedzieli się o naruszeniu zakazu, nie później jednak niż z upływem trzech lat.
§ 3. Przepisy § 1 i § 2 nie ograniczają uprawnień wspólników, o których mowa w art. 63 (tj. żądania rozwiązania spółki przez sąd albo wyłączenia wspólnika – dop. autorki).
Art. 57. K.s.h. dotyczy spółki jawnej.
Art. 89. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba że ustawa stanowi inaczej (tj. m.in. art. 57 k.s.h. – dop. autorki).
