Tak uznał Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku w decyzji z 8 stycznia 2016 r. (DI/100000/43/1441/2015/).

W tej sprawie przedsiębiorca zwrócił się do organu rentowego o wydanie pisemnej interpretacji na podstawie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W treści wniosku wskazał, że jego firma (firma X) korzysta z usług wynajmu pracowników. Dostawca tych usług (firma Y) zatrudnia pracowników wyłącznie na umowę o pracę, a podstawa wymiaru składek na ich obowiązkowe ubezpieczenia społeczne przekracza minimalne wynagrodzenie ustalone zgodnie z obowiązującymi przepisami. Z tytułu świadczonych usług wynajmu pracowników firma Y wystawia firmie X odpowiednie faktury VAT w cyklach miesięcznych. Okresowo, w związku z „wysokim sezonem" w branży, w jakiej działa firma X, występuje w niej wzmożone zapotrzebowanie na usługi świadczone przez pracowników firmy Y. Firma Y nie jest niestety w stanie zapewnić wynajęcia wystarczającej liczby przeszkolonych pracowników w wymiarze czasu satysfakcjonującym firmę X. Dlatego też za zgodą pracowników firmy Y firma X zamierza zawierać z pracownikami firmy Y dodatkowe umowy-zlecenia. W związku z takim stanem faktycznym wnioskodawca skierował pytanie do ZUS, czy od umów-zleceń zawartych przez firmę X z pracownikami firmy Y po stronie firmy X powstanie obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od zawieranych umów-zleceń.

We własnym stanowisku przedstawionym w sprawie przedsiębiorca wskazał, że według jego opinii od umów-zleceń zawieranych przez firmę X z pracownikami firmy Y (przy założeniu osiągania przez te osoby wynagrodzeń z etatu w firmie Y powyżej minimalnego wynagrodzenia) nie będzie istniała konieczność opłacania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorca w uzasadnieniu wniosku podkreślił, że zgodnie z dyspozycją art. 9 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych osoby pozostające w stosunku pracy (w firmie Y), spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z umów-zleceń (z firmą X), podlegałyby obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zleceń, gdyby:

- umowę-zlecenie zawarły z pracodawcą (firmą Y), z którym pozostają w stosunku pracy, lub

- w ramach takiej umowy wykonywały pracę na rzecz pracodawcy (firmy Y, a nie firmy X), z którym pozostają w stosunku pracy.

ZUS podzielił to stanowisko.

Komentarz eksperta

dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Kancelarii Prawa Pracy Wojewódka i Wspólnicy sp.k.

Należy się zgodzić z interpretacją przepisów dokonaną przez wnioskodawcę, potwierdzoną następnie przez ZUS, w zakresie braku obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu umowy-zlecenia w sytuacji zbiegu z umową o pracę zawartą z innym podmiotem niż zleceniodawca. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz osoby z nimi współpracujące podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Jednak w myśl art. 9 ust. 1a tej ustawy osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o pracę, spełniająca jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z umowy-zlecenia zawartej z innym podmiotem niż pracodawca, podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom wyłącznie ze stosunku pracy, jeśli wynagrodzenie ze stosunku pracy w przeliczeniu na miesiąc jest wyższe niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zatem pracownik wykonujący jednocześnie umowę-zlecenie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko z tytułu pozostawania w stosunku pracy, jeśli tego zlecenia nie zawarł z własnym pracodawcą ani nie realizuje go na jego rzecz. Wówczas ubezpieczenia emerytalne i rentowe tej osoby z tytułu wykonywania umowy-zlecenia mają charakter dobrowolny. Oczywiście warunkiem jest, aby podstawa wymiaru składek ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, wynosiła co najmniej tyle, ile aktualnie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ratio legis takiego uregulowania tej kwestii należy doszukiwać się w swoistym zagwarantowaniu przez polski system ubezpieczeń społecznych świadczeń wypłacanych ubezpieczonym już w sytuacji, gdy opłacają oni składki od kwoty stanowiącej równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę. W analizowanym przypadku obowiązek oskładkowania umowy dotyczy już umowy o pracę. Jeżeli pracownik podpisuje drugą umowę-zlecenie i ma już zagwarantowany przychód, z którego zostają odprowadzone składki, to nie ma podstaw do zmuszenia go do obowiązkowego oskładkowania tej drugiej umowy.

Umowę-zlecenie należałoby jednak oskładkować, gdyby wynagrodzenie z umowy o pracę nie przekroczyło minimalnego wynagrodzenia ustalanego przepisami powszechnie obowiązującymi.

W sytuacji zbiegu dwóch umów-zleceń ubezpieczony mógłby sobie wybrać, z której umowy będą odprowadzone składki społeczne, gdyby każda z nich przynosiła miesięczny przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia (np. pierwsza – 1850 zł, a druga – 2000 zł). Jeśli jednak żadna umowa-zlecenie nie daje przychodu w wysokości minimalnej płacy, to obie podlegają obowiązkowemu oskładkowaniu. Natomiast w opisanym we wniosku o interpretację przypadku obowiązek oskładkowania umowy-zlecenia nie zaistnieje, ponieważ pierwsza umowa (umowa o pracę) jest na kwotę wyższą od minimalnego wynagrodzenia (od 1 stycznia 2016 r. jest to 1850 zł).

Oczywiście ten stan faktyczny można też rozpatrywać w kontekście faktu wzajemnych powiązań biznesowych między firmą X a Y oraz rzeczywistą zasadnością oraz celowością zastosowania takiej, cokolwiek by mówić, dosyć skomplikowanej konstrukcji prawnej. Nie zmienia to jednak faktu, że z punktu widzenia prawa przedstawione stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe.