Na stronie ZUS pojawiają się komunikaty o kradzieży i zagubieniu zwolnień lekarskich. Mało który pracodawca jednak o tym wie. Przed wypłatą zasiłków powinien jednak się z nimi zapoznać, aby w ramach kontroli formalnej wykryć, że zwolnienie jest nieważne.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń chorobowych oraz ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pobyt w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej są zaświadczenia lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA. Regulują to art. 53 i 55 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej: ustawa zasiłkowa).

Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub konieczności osobistego sprawowania przez pracownika opieki nad chorym członkiem rodziny można wystawić wyłącznie po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia ubezpieczonego lub chorego członka jego rodziny. Jeżeli zwolnienie lekarskie zostanie wystawione bez takiego badania, będzie to uznane za nieprawidłowość.

Dobrze policzone

Formularze zaświadczeń lekarskich upoważnionym do ich wystawiania wydaje ZUS, który jednocześnie prowadzi ich rejestr. Ponieważ są to druki ścisłego zarachowania, zawierają serię i numer, które są przypisane pobierającemu je lekarzowi.

Jeżeli dojdzie do zagubienia, zaginięcia lub kradzieży druków ZUS ZLA, to zgodnie z art. 55 ust. 6 ustawy zasiłkowej lekarz musi zawiadomić o tym ZUS. Składa wtedy pismo zawierające jego dane identyfikacyjne, serię i numer formularzy ZUS ZLA, których to dotyczy.

Na tej podstawie ZUS publikuje na swojej stronie internetowej (www.zus.pl) komunikat o kradzieży, zagubieniu i zaginięciu druków zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy. Wskazuje w nim serie i numery formularzy unieważnionych z tego powodu >patrz ramka.

Wstrzymana wypłata

Jeżeli otrzymane przez pracodawcę zwolnienie lekarskie zawiera serię i numer wskazane w takim komunikacie, trzeba wszcząć postępowanie wyjaśniające. Do czasu wyjaśnienia sprawy nie można na podstawie tych dokumentów wypłacić świadczenia chorobowego. Niewykluczone, że zwolnienie lekarskie zostało sfałszowane.

Gdy odnajdą się zaświadczenia ZUS ZLA wcześniej uważane za zaginione, lekarz informuje o tym ZUS. Po odzyskaniu druków ZUS zawiadomi w komunikacie i wskaże wcześniej unieważnione formularze jako ważne.

Bada, wyjaśnia i koryguje

Sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego ustala się w trybie wskazanym w art. 68 ustawy zasiłkowej, czyli w drodze kontroli formalnej tego dokumentu. Przeprowadza ją ZUS lub płatnik składek zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. W świetle § 2 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (DzU nr 65, poz. 743) polega ona na sprawdzeniu, czy zaświadczenie:

- nie zostało sfałszowane,

- wydano zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Jeśli w wyniku tego formalnego badania płatnik zasiłku będzie podejrzewał, że zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane, o wyjaśnienie powinien wystąpić do lekarza.

Braki i poprawki

Również zwolnienie, które zawiera różne pomyłki lub ma braki, nie jest podstawą wypłaty zasiłku. Płatnik powinien je zwrócić ubezpieczonemu, aby udał się do lekarza, który je wystawił. To on powinien dokonać w nim koniecznych zmian i to poświadczyć.

Niedopuszczalne jest, aby ubezpieczony lub jego płatnik składek sami dokonywali jakichkolwiek korekt czy uzupełnień na druku ZUS ZLA. Korektę może przeprowadzić wyłącznie lekarz wystawiający to zaświadczenie, a gdy jest nieobecny – kierownik właściwego zakładu opieki.

Każdą zmianę wprowadzoną na zaświadczeniu ZUS ZLA lekarz dokonujący poprawki powinien opatrzyć podpisem i pieczątką.

Bez prawa do pieniędzy

O sfałszowaniu przez pracownika zaświadczenia lekarskiego pracodawca musi poinformować ZUS. Wówczas zgodnie z art. 66 ustawy zasiłkowej organ wydaje decyzję o odmowie prawa do zasiłku lub o nałożeniu na pracownika obowiązku zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia. Etatowiec może się odwołać od takiej decyzji do sądu.

Krótszy okres zasiłkowy

Zasady wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego określa ustawa zasiłkowa. Zgodnie z jej art. 17 ust. 2 zasiłek chorobowy nie przysługuje, gdy zaświadczenie lekarskie wystawione na druku ZUS ZLA zostało sfałszowane.

Gdy lekarz potwierdzi, że dokument jest np. podrobiony, zasiłek chorobowy lub opiekuńczy nie przysługuje za cały wskazany w nim okres. Należy go jednak wliczyć do okresu zasiłkowego oraz okresu wykorzystanego zasiłku opiekuńczego.

Przykład komunikatu ZUS

Informacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 26 października 2015 r. o kradzieży, zagubieniu i zaginięciu druków zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy

Zgodnie z art. 55 ust. 6 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2014 r., poz. 159) lekarze zobowiązani są do zawiadamiania terenowej jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała druki zaświadczeń lekarskich, o każdym przypadku zagubienia, zaginięcia lub kradzieży druków zaświadczeń lekarskich (ZUS ZLA).

Na podstawie zawiadomień złożonych przez lekarzy ZUS unieważnia druki zaświadczeń lekarskich oznaczonych:

Praca i ZUS radzi

- Przez sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego rozumie się podrobienie, przerobienie lub wypełnienie dokumentu zaopatrzonego w podpis lekarza niezgodnie z jego wolą.

- Pracodawca powinien wyjaśnić każde zamazanie, skreślenie, poprawkę czy dopisek na zwolnieniu, którego lekarz nie potwierdził podpisem i pieczątką.

- Za cały okres sfałszowanego ZLA nie należy się zasiłek, niezależnie od tego, kto je podrobił (liczy się sam fakt posłużenia tym dokumentem).

- Wypłacony zasiłek na podstawie takiego ZLA podlega zwrotowi lub ściągnięciu w trybie egzekucji administracyjnej.

- Fałszerzowi grozi odpowiedzialność karna.