Bank, który poweźmie uzasadnione podejrzenia, że jego działalność jest wykorzystywana do ukrycia działań przestępczych, w tym również przestępstw skarbowych, ma obowiązek zawiadomienia prokuratora, policji albo innego organu uprawnionego do prowadzenia postępowania przygotowawczego. W praktyce sytuacja taka występuje, gdy pracownicy banku podejrzewają, że dana osoba chce dokonać oszustwa kredytowego czy gospodar?czego.

W niektórych przypadkach na pracownikach banku ciążą szersze obowiązki niż tylko te, które dotyczą złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Muszą oni bowiem czasem dokonać blokady środków zgromadzonych na rachunku bankowym.

Nastąpi ona, gdy bank poweźmie uzasadnione podejrzenie, że zgromadzone na rachunku środki, w całości lub w części, pochodzą lub mają związek z przestępstwem. Może ona nastąpić wyłącznie do wysokości zgromadzonych na rachunku środków, co do których zachodzi podejrzenie, że w całości lub w części pochodzą lub mają związek z przestępstwem. Bank ma prawo utrzymywać ją maksymalnie przez 72 godziny.

Co istotne, zgromadzone na rachunku środki mogą zostać zablokowane osobom fizycznym, prawnym oraz jednostkom organizacyjnym niemającym osobowości prawnej, ale mającym zdolność prawną. Blokada może zatem zostać dokonana także na rachunku firmy. Mogą jej podlegać także  pieniądze na rachunku innego banku.

Blokada może zostać przedłużona. Niezwłocznie po jej dokonaniu bank ma obowiązek zawiadomienia o niej prokuratora. Dokonując tego, bank przekazuje prokuratorowi informacje objęte tajemnicą bankową. Muszą one zawierać numer rachunku, na którym są zablokowane pieniądze podmiotu, do którego on należy, wysokość środków podlegających blokadzie, termin oraz uzasadnienie jej dokonania. Bez przekazania tych informacji prokurator nie podejmie dalszych działań.

Po otrzymaniu zawiadomienia prokurator w ciągu 72 godzin od przeprowadzenia blokady może wydać postanowienie o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania. O  swojej decyzji niezwłocznie zawiadamia bank. Jeżeli prokurator uzna, że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa i w związku z tym zdecyduje o wszczęciu postępowania, to jednocześnie może on dokonać przedłużenia wcześniejszej blokady pieniędzy. W tym celu musi wydać postanowienie, w którym określi zakres, sposób i termin  zablokowania rachunku. Termin nie może  być dłuższy niż trzy miesiące. Jeśli w  tym czasie nie uda się dokonać zabezpieczenia majątkowego, to blokada rachunku upadnie. Posiadacz rachunku, a więc np. firma, będzie mógł zatem swobodnie z niego korzystać.

Prokurator doręcza swoje postanowienie bankowi, a także posiadaczowi zablokowanego rachunku. Może ono zostać zaskarżone. Na przykład przedstawiciel firmy, której zablokowano pieniądze, w terminie siedmiu dni ma prawo złożyć zażalenie. Przedsiębiorca zażalenie wnosi  do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, a więc rejonowego lub okręgowego – w zależności od rodzaju przestępstwa – w okręgu, w którym dany czyn miał zostać popełniony. Zażalenie wnosi się za pośrednictwem prokuratora, który wydał zaskarżane postanowienie.

Posiadacz rachunku, który uważa, że zablokowanie jego  pieniędzy było bezpodstawne i bezprawne, może również ubiegać się o odszkodowanie. Bank nie ponosi odpowiedzialności za szkodę, która może wyniknąć z wykonania blokady w dobrej wierze. Jeżeli posiadacz konta wykaże, że zablokowanie jego środków nie miało żadnego związku z przestępstwem lub ukrywaniem działań przestępczych, to odpowiedzialność za szkodę wynikłą z blokady poniesie Skarb Państwa.

podstawa prawna: Art. 106a ustawy 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. DzU z 2012 r., poz. 1376 ze zm.)