Zgodnie z art. 122 k.p.c. adwokat lub radca prawny ma prawo – z wyłączeniem strony ?– ściągnąć sumę należną mu tytułem wynagrodzenia i zwrotu wydatków z kosztów zasądzonych na rzecz tej strony od przeciwnika. Przeciwnik nie może czynić żadnych potrąceń, z wyjątkiem kosztów nawzajem mu przyznanych od strony korzystającej z pomocy prawnej z urzędu.

Sposób orzekania o wynagrodzeniu adwokata lub radcy prawnego świadczących pomoc prawną z urzędu zależy od wyniku procesu. W razie przegrania procesu przez stronę korzystającą z pomocy prawnej z urzędu sąd zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata lub radcy prawnego wynagrodzenie w wysokości określonej we właściwym rozporządzeniu (mowa o rozporządzeniach ministra sprawiedliwości z 28 września 2002 r.: w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej ?z urzędu, a także w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu). Może to uczynić tylko na wniosek adwokata lub radcy prawnego ustanowionych dla strony z urzędu, złożony przed zamknięciem rozprawy, zawierający oświadczenie, że koszty te nie zostały zapłacone ani w całości, ani w części. Niezłożenie takiego oświadczenia skutkuje oddaleniem wniosku.

Z kolei koszty procesu stanowiące wynagrodzenie pełnomocnika ustanowionego ?z urzędu dla strony, która wygrała proces, sąd zasądza na rzecz tej strony od jej przeciwnika. Adwokat lub radca prawny może wystąpić ?o nadanie temu rozstrzygnięciu klauzuli wykonalności na swoją rzecz co do kwoty należnego mu wynagrodzenia ?i wydatków.

Na postanowienie sądu I instancji w przedmiocie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przysługuje zażalenie pełnomocnikowi ustanowionemu przez sąd (potwierdza to uchwała SN z 8 marca 2012 r., ?III CZP 2/12). Trzeba też pamiętać, że sąd oddali wniosek pełnomocnika o zasądzenie kosztów pomocy prawnej wykonywanej z urzędu, jeżeli była ona świadczona z uchybieniem podstawowych zasad staranności i profesjonalizmu – nie jest to wówczas wykonywanie pomocy prawnej (wynika tak z uchwały składu siedmiu sędziów SN z 21 września ?2000 r., III CZP 14/00). Nie ?może jednak przyznać adwokatowi ustanowionemu z urzędu od Skarbu Państwa wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną stronie z urzędu ?w wysokości niższej od właściwych stawek minimalnych przewidzianych w stosownym rozporządzeniu. Orzekł tak ?SN w uchwale z 8 marca 2012 r. (III CZP 2/12).

WNIOSEK

Wynagrodzenie za pomoc prawną z urzędu nie może być niższe od właściwych stawek minimalnych określonych w rozporządzeniu.

—ł.s.