Ile może kosztować spieranie się przed WSA lub NSA

Przedsiębiorca niezadowolony z decyzji urzędników może po wyczerpaniu środków odwoławczych napisać skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a potem – w przypadku niepomyślnego wyroku – wnieść skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Tyle że postępowanie przed sądem kosztuje. Z przepisów prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika, że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Już na samym początku

Płacą już w momencie zakładania sprawy. Do uiszczenia kosztów sądowych – jeśli ustawa nie stanowi inaczej – obowiązany jest ten, kto wnosi pismo podlegające opłacie lub powodujące wydatki. Jeśli pismo wnosi kilka osób, pobierana jest jedna opłata (ale wtedy, gdy uprawnienia lub obowiązki związane z przedmiotem zaskarżenia są dla tych osób wspólne, bo w przeciwnym razie każda uiszcza opłatę oddzielnie, stosownie do swojego uprawnienia lub obowiązku).

Opłatę sądową uiszcza się gotówką do kasy właściwego sądu administracyjnego lub na jego rachunek bankowy (końcówki zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych).

Sąd nie podejmie więc żadnej czynności na skutek pisma, od którego nie zostanie uiszczona należna opłata. Wcześniej przewodniczący powinien wezwać przedsiębiorcę wnoszącego pismo, aby pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania wniósł opłatę w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania.

Gdy pismo złożyła osoba zamieszkała lub mająca siedzibę za granicą, która nie ma w kraju przedstawiciela, termin na wniesienie opłaty nie może być krótszy niż dwa miesiące. W razie bezskutecznego upływu tego terminu przewodniczący wyda zarządzenie o pozostawieniu pisma bez rozpoznania. Odrzucone zostaną również skarga, skarga kasacyjna, zażalenie oraz skarga o wznowienie postępowania, od których pomimo wezwania nie zostanie uiszczony wpis.

Stały lub stosunkowy

Koszty sądowe obejmują opłaty sądowe (czyli wpis i opłatę kancelaryjną) oraz zwrot wydatków. Do wydatków zalicza się przede wszystkim należności tłumaczy i kuratorów ustanowionych w danej sprawie, a także koszty ogłoszeń oraz diety i koszty podróży należne sędziom i pracownikom sądowym z powodu wykonania czynności sądowych poza budynkiem sądowym, określone w odrębnych przepisach.

W każdym piśmie wszczynającym postępowanie sądowe w danej instancji należy podać wartość przedmiotu zaskarżenia (oczywiście jeśli od tej wartości zależy wysokość opłaty). Gdy przedmiotem zaskarżenia jest należność pieniężna, to ona stanowi tę wartość.

Oznaczenie wartości przedmiotu zaskarżenia zaokrągla się wzwyż do pełnych złotych. Do wartości tego przedmiotu nie wlicza się jednak odsetek i kosztów związanych z należnością główną.

Jak ustalić kwotę

Przedsiębiorca wnoszący skargę, skargę kasacyjną, zażalenie oraz skargę o wznowienie postępowania obowiązany jest uiścić wpis. Ten zaś może być stały (pobierany w sprawach, w których przedmiotem zaskarżenia są należności pieniężne) lub stosunkowy (w innych sprawach). Wysokość oraz szczegółowe zasady pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi określa rozporządzenie Rady Ministrów z 16 grudnia 2003 r. (DzU nr 221, poz. 2193 ze zm.).

Wynika z niego, że wpis stosunkowy zależy od wysokości należności pieniężnej objętej zaskarżonym aktem. Natomiast wpis stały – bez względu na przedmiot zaskarżonego aktu lub czynności – wynosi konkretną kwotę. Przykładowo: od skargi na postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym trzeba zapłacić 100 zł. Tyle samo wynosi wpis stały od wniosku o wszczęcie postępowania (i to bez względu na przedmiot sprawy). Natomiast od skargi kasacyjnej oraz od skargi o wznowienie postępowania wpis wynosi połowę wpisu od skargi, nie mniej jednak niż 100 zł.

Zaliczka na wydatki

Gdy przedsiębiorca zażąda podjęcia czynności połączonej z wydatkami, będzie musiał wpłacić zaliczkę na ich pokrycie (a gdy wniosek złożyło kilka stron albo sąd zarządził wykonanie czynności z urzędu, zaliczkę powinny one wpłacić w częściach równych lub w innym stosunku według uznania sądu).

Termin zapłaty zaliczki oraz jej wysokość ustala sąd. Gdy zdarzy się, że przewidywane wydatki okażą się większe od wpłaconej zaliczki, sąd nakaże jej uzupełnienie.

Jeśli okaże się, że przedsiębiorca nie wpłacił zaliczki, kwota potrzebna na pokrycie wydatków może być wyłożona tymczasowo z części budżetu sądu administracyjnego. Właściciel firmy obowiązany do wpłaty zaliczki musi ją jednak potem zwrócić.

Dla kogo raty lub umorzenie

Prezes sądu ma możliwość rozłożenia na raty, odroczenia zapłaty, a w pewnych przypadkach nawet umorzenia nieuiszczonych kosztów sądowych. Wynika tak z art. 229 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Jest to dopuszczalne, gdy ściągnięcie konkretnych kwot jest połączone z niewspółmiernymi trudnościami lub grozi dłużnikowi zbyt ciężkimi skutkami. Stosowne wnioski należy kierować do prezesa tego wojewódzkiego sądu administracyjnego, który orzekał w sprawie w pierwszej instancji. Wniosek taki powinien zawierać oświadczenie dłużnika obejmujące dokładne dane o jego stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli składa go osoba fizyczna – także o jej stanie rodzinnym, o dochodach małżonka pozostającego we wspólności majątkowej, a ponadto wszelkie inne okoliczności uzasadniające składany wniosek.

Decyduje wartość

Wpis stosunkowy obliczany jest jako procent kwoty, o którą przedsiębiorca się spiera z urzędem, i wynosi:

- ?do 10  tys. zł – 4 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 100 zł;

- ?ponad 10 tys. zł do 50 tys. zł – 3 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 400 zł;

- ?ponad 50  tys. zł do 100 tys. zł – 2 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 1,5 tys. zł;

- ?ponad 100 tys. zł – 1 proc. wartości przedmiotu zaskarżenia, nie mniej jednak niż 2 tys. zł i nie więcej niż 100 tys. zł.