Dla przedsiębiorców, którzy mimo słabszej koniunktury nadal uzyskują dobre wyniki oraz planują dalszą ekspansję, obecnie panująca na rynkach sytuacja stwarza duże możliwości wzmocnienia własnej pozycji i rozszerzenia zasięgu prowadzonej aktywności. Jedną z nich jest przejęcie spółki postawionej w stan upadłości likwidacyjnej, której potencjał może zostać wykorzystany do zwiększenia własnego udziału w rynku.

Jakie możliwości

W ramach upadłości likwidacyjnej  jest ograniczony katalog możliwości podejmowania decyzji inwestycyjnych. Przedsiębiorca zamierzający przejąć inną spółkę będącą w upadłości może to w praktyce uczynić na dwa sposoby.

Pierwsza metoda polega na nabyciu lub objęciu udziałów lub akcji w spółce (share deal) w stanie upadłości. Druga natomiast obejmuje nabycie określonych aktywów należących do spółki (asset deal), w szczególności przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części (enterprise deal). Zważywszy na specyfikę oraz korzyści, jakie daje, zgodnie z przepisami polskiego prawa upadłościowego nabycie przedsiębiorstwa spółki znajdującej się w upadłości likwidacyjnej, alternatywa ta zasługuje na szczególną uwagę.

Na marginesie należy wskazać, że wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości spółki wyłącza jej zdolność łączeniową. Tym samym w odniesieniu do spółki w upadłości niemożliwe będzie podjęcie decyzji o połączeniu się spółek między sobą – w drodze inkorporacji jednej ze spółek – lub też poprzez utworzenie nowej spółki, z zastrzeżeniem, iż spółką nową zawiązaną nie może być spółka osobowa.

Co do sprzedania

Ustawodawca, wprowadzając możliwość sprzedaży przedsiębiorstwa spółki postawionej w stan upadłości likwidacyjnej, jednoznacznie opowiedział się w art. 316 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego za jego zbyciem w całości.

Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jest dla spółki w upadłości uzyskanie jak największej kwoty w celu zaspokojenia wierzycieli, natomiast dla spółki nabywającej pojawia się okazja do przejęcia zakładu, który zwykle jest gotowy do prowadzenia lub wznowienia działalności produkcyjnej. Od strony ekonomicznej należy również wskazać aspekt cenowy – zazwyczaj cena, za jaką można nabyć przedsiębiorstwo spółki w toku postępowania likwidacyjnego jest znacznie niższa niż jego rzeczywista wartość.

Należy przy tym podkreślić, że ze względu na brak odrębnej regulacji, przedsiębiorstwo należy rozumieć zgodnie z jego definicją zawartą w art. 55

1

kodeksu cywilnego, czyli jako zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Nie tylko całość

Potencjalni nabywcy, którzy z rozmaitych przyczyn nie są zainteresowani nabyciem przedsiębiorstwa jako całości, mogą liczyć na nabycie jego zorganizowanej części lub też poszczególnych składników mienia wchodzących w skład masy upadłości. Należy jednak pamiętać, że ratio legis przepisów regulujących sprzedaż przedsiębiorstwa wskazuje na priorytet dla jego zbycia w całości, wobec czego sprzedaż poszczególnych składników przedsiębiorstwa upadłego dopuszczalna będzie jedynie w sytuacji, gdy jest to uzasadnione przede wszystkim względami ekonomicznymi.

Ograniczona odpowiedzialność

Z perspektywy potencjalnego nabywcy jedną z najistotniejszych zalet sprzedaży przedsiębiorstwa przez syndyka w trakcie likwidacyjnego postępowania upadłościowego jest skutek związany z nadaniem jej  charakteru sprzedaży egzekucyjnej.

Oznacza to, iż nabywca składników masy upadłości nie odpowiada za zobowiązania podatkowe upadłego, także powstałe po ogłoszeniu upadłości. Co do zasady, wygasają  też inne zobowiązania i obciążenia ustanowione na majątku wchodzącym w skład masy upadłości.

Warto wskazać na pogląd wyrażony w jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego, zgodnie z którym „zbycie przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55

1

k.c. nie wywołuje skutku następstwa prawnego o charakterze ogólnym po stronie nabywcy" (postanowienie SN z 24 marca 2010 r., V CSK 338/09), a zatem nabycie przedsiębiorstwa nie stanowi przypadku sukcesji generalnej, czyli wstąpienia w ogół praw i obowiązków sprzedawcy. Oznacza to, że spółka kupująca nie nabywa praw wynikających z zawartych przez upadłego umów, natomiast przejmuje ona majątek należący do spółki postawionej ?w stan upadłości.

Zdaniem autora

Akinkayode Phillips radca prawny, partner SSW Spaczyński, Szczepaniak i Wspólnicy

Analizując specyfikę opisanej  obok instytucji, należy podkreślić indywidualny charakter poszczególnych transakcji oraz konieczność przeprowadzenia przez kupującego każdorazowo dokładnej analizy prawnej stanu nabywanego przedsiębiorstwa oraz związanego z transakcją ryzyka (due diligence). Poza aspektami ściśle dotyczącymi dokonywanej sprzedaży należy mieć na uwadze szereg innych zagadnień, związanych zwłaszcza z konsekwencjami w zakresie innych dziedzin prawa, np. problematyki przejścia zakładu pracy na nabywcę przedsiębiorstwa lub obowiązków wynikających z przepisów prawa konkurencji. Tym niemniej, mimo swojego złożonego charakteru prawnego, ze względu na atrakcyjną cenę oraz ograniczoną odpowiedzialność nabywcy akwizycja przedsiębiorstwa spółki w upadłości lub jego zorganizowanej części wydaje się ciekawą możliwością dla rozwoju własnej spółki.