Zgodnie z art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się wykonywać pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez niego, a pracodawca – zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem.

Świadczenie pracy osobiście przez pracownika, pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym to cechy charakterystyczne dla stosunku pracy.  Odróżniają one go od stosunku cywilnoprawnego, np. umowy– zlecenia.

Artykuł 22 k.p. stanowi ponadto, że zaangażowanie w takich warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Nie jest także dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę tą cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy.

Każdy przypadek należy analizować indywidualnie. Nie można z góry zakładać, że zawarcie każdej umowy cywilnoprawnej, zbliżonej w swojej istocie do stosunku pracy, zmierza do obejścia prawa. W praktyce, gdy są wątpliwości, czy strony łączy stosunek cywilnoprawny, czy w rzeczywistości – stosunek pracy, trzeba go zbadać pod kątem tego, czy przeważają w nim elementy umowy cywilnoprawnej, czy umowy o pracę.

Sąd Najwyższy stwierdził w wy- roku z 10 października 2003 r. (I PK 466/02), że „nadana umowie określona treść nie przesądza o charakterze łączącego strony stosunku prawnego, ale nie można zakładać, że strony, mające pełną zdolność do czynności prawnych, miały zamiar zawrzeć umowę o innej treści (umowę o pracę), niż tę, którą zawarły".

W analizowanej sprawie są przesłanki przemawiające za tym, aby zlecenie uznać za umowę o pracę, choćby dlatego, że inne osoby wykonujące takie same czynności są zatrudnione na podstawie stosunku pracy. Jeśli szef uchyla się od zawarcia umowy o pracę, jedynym wyjściem jest wystąpienie do sądu pracy z roszczeniem o ustalenie istnienia stosunku pracy.

Warto dodać, że zgodnie z art. 281 k.p. kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu, zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę, popełnia wykroczenie i podlega karze grzywny.

podstawa prawna:

art. 22 i art. 281 kodeksu pracy ustawa z 26 czerwca 1974 r. – (tekst jedn. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)